De opkomst van de tekschrijver, de ondergang van de journalist

Nee, dat is geen tikfout. Ik ga het niet hebben over tekstschrijvers, dat is een uitstervend ras. Tekstschrijvers zijn namelijk mensen die goede teksten schrijven en daar hun boterham mee verdienen. En boterhammen verdienen, dat is heel 2015. In 2016 outsourcen we alles naar lagelonenlanden. Helaas spreken ze daar geen Nederlands, dus het schrijven van teksten kun je niet over een Indiase schutting flikkeren. Dus blijven de media met dat laatste beetje werkgelegenheid in hun maag zitten. Hoe lossen ze dat op? Onlangs zag ik een advertentie van een landelijk dagblad, waarin ze om een freelance webredacteur vroegen. Na een lange lijst hoge eisen, waaronder de bereidheid weekenddiensten te draaien, kwam een heel overzichtelijke opsomming met wat de krant te bieden had: redelijke koffie gratis en een starttarief van, hou je vast, vijftien euro per uur. Dan zijn we hard op weg zelf een lagelonenland te worden.

Vijftien euro per uur voor een journalist, iemand van wie een behoorlijke opleiding, grote creativiteit en bovengemiddeld brede ontwikkeling worden verwacht. Een vrachtwagenchauffeur krijgt als ZZP-er gemiddeld 28 euro en een tegelzetter stopt als zelfstandige zonder pensioen een bescheiden 32 euro in de zak van zijn overall. In mijn stad begint zich een complete subcultuur te vormen van amateurmedia. Online tijdschriften, gemaakt door mensen met veel vrije tijd die altijd al journalist wilden worden. Lokale ondernemers vertellen in ellenlange interviews dat ‘de klant altijd voorop staat’ en dat ‘zij pas tevreden zijn als u dat bent’. Gevolgd door een advertentie van hun eigen nagelstudio, rijschool of schoonmaakbedrijf. De enige die het lezen zijn ze zelf en de auteur. Maar ach, dat ziet niemand.

We hebben in de stad sinds kort zelfs een eigen radio- en tv-zender. Onze lokale Rupert Murdoch toetert dat hij al meer dan honderd medewerkers op zijn loonlijst heeft, maar de werkelijkheid is dat hij bijna uitsluitend vrijwilligers achter de geraniums vandaan heeft geplukt, die hij in een met gemeentesubsidie bekostigde studio van de straat houdt. Dat laatste is op zich lovenswaardig, maar noem het beestje dan wel gewoon bij zijn naam: sociale werkplaats.

Bezopen, maar de kroon wordt gespannen door de gevestigde orde. Een van ‘s lands grootste uitgeverijen is op zoek naar schrijvers. Mensen die, zo jubelt bijgaande advertentie, voor de kat z’n kut teksten willen schrijven, voor dat geld ook nog voor beeld moeten zorgen en dat alles onder druk van een snoeistrakke deadline. Mensen moeten het leuk vinden om te schrijven; ik ben benieuwd of die mensen ook hypotheekverstrekkers hebben die het leuk vinden om hun hypotheken te verstrekken en bakkers die het leuk vinden brood voor ze te bakken. Vanavond rijd ik zonder betalen weg bij de pomp. Leuk toch voor die pomphouder dat ik uitgerekend bij hem kwam tanken? Met een beetje mazzel komt het nog in Opsporing Verzocht ook: allemaal free publicity. Leuk!

Ooit maakte ik van mijn hobby mijn beroep, nu maakt dit soort uitgeverijen van mijn beroep weer een hobby. Gelukkig hebben ze de advertentie ook door een amateur op laten stellen, getuige de taalfouten. Dan zijn we tenminste nog gewaarschuwd voor wat we straks mogen verwachten van al die vrijwillige tekstschrijvers.