Columns Archieven - Frank Jacobs

Zwarte Piet en Facebook

12 augustus 2020 door Frank Jacobs Reageer

Zwarte Piet, wie kent ‘m niet? Nou, Henk Westbroek en Henk Temming, het antwoord op jullie (door mij iets geparafraseerde) vraag is Mark Zuckerberg. Maar dat konden jullie niet weten toen jullie ‘Sinterklaas wie kent hem niet’ schreven, want toen hing Mark nog tussen de benen van de oude Zuckerberg en waren duimpjes nog voor baby’s die hun speentje kwijt waren. Ik maak me overigens sterk dat Zuckerberg nog steeds geen idee heeft van de oude traditie waar Zwarte Piet deel van uitmaakt, maar dat uitgemolken onderwerp wil ik graag mijden. Al is het maar omdat die discussie mij volkomen koud laat.

Wel vind ik het opmerkelijk dat Facebook Zwarte Piet in de ban doet. Het doet denken aan de beruchte Index Librorum Prohibitorum, kortweg Index of – in de volksmond – Zwarte Lijst, met boeken waarvan de Heilige Stoel tot halverwege de vorige eeuw meende te mogen beslissen dat het gewone volk ze niet mocht lezen, totdat de roaring sixties een eind maakte aan die betutteling.

Blijkbaar doen overbevolking en de daaruit voortvloeiende irritatie en intolerantie dát met beschaving. De Index stamt ruwweg uit dezelfde periode waarin we vrouwen met een mening in de plomp gooiden en, indien ze weer boven kwamen, levend roosterden. Nou zie ik heksenverbrandingen nog niet zo gauw terugkeren, maar de houding van sommige culturele verrijkingen jegens moderne vrouwen zou mij, als ik vrouw was, toch verontrusten.

Je kunt je kwaad maken over het feit dat een Amerikaans bedrijf zich, door onze traditie in de ban te doen, met onze cultuur meent te mogen bemoeien. Maar ik vraag me vooral af hoe we het zover hebben laten komen dat een Amerikaans bedrijf zich met onze cultuur kán bemoeien. Net als een drugs- of alcoholverslaving is het er bij ons stilletjes ingeslopen dat we onze maaltijden (gatverdamme!), net niet naakte kinderen (pedofielen smullen!), vakantiebestemmingen (inbrekers danken u!) en vaak zelfs meest intieme geheimen (spuug!) voor iedereen toegankelijk op internet te grabbel gooien. Alles voor de duimpjes; complimenten en felicitaties vissen is veel leuker dan een goed gesprek in real life. Maar wanneer het platform dat dit exhibitionisme volledig gratis faciliteert, onze zelf gepubliceerde privé-informatie gebruikt om er aan te verdienen, staan we verontwaardigd te schreeuwen over ‘privacy’.

Wanneer je Facebook tot je meest elementaire levensbehoeftes rekent, begrijp ik dat je het bannen van Zwarte Piet als een beperking ervaart. In alle andere gevallen: ik leerde mijn kinderen dat het fijne van internet is dat er altijd dat kleine kruisje rechtsboven in je browser is. Daarom sluit ik af zoals ik begon, met een quote uit een Nederpop-klassieker: er zit een knop op je teevee.

Corona: de aarde haalt opgelucht adem

18 maart 2020 door Frank Jacobs 1 Reactie

Wat vorige week nog een scène uit een post-apocalyptische film zou zijn genoemd, is sinds begin deze week de harde werkelijkheid. Corona houdt Nederland, de wereld en ons tot dusverre onwrikbare zelfvertrouwen in zijn greep. Maar tussen de zwarte donderwolken door schijnt een prachtig zonnetje.

Terwijl ik deze woorden tik, kijk ik uit over mijn anders zo bedrijvige, nu uitgestorven vissersdorp. Geen vis te bekennen; het enige geluid is het geruis van de branding verderop. Behalve een wapperend nachthemd (in die post-apocalyptische film zou het een allegorisch doodshemd zijn) aan de waslijn van de buren en een in zijn verendek pikkende meeuw (in de film een kraai) op mijn dakterras beweegt er helemaal niets. Die meeuw zit tevergeefs te wachten op zijn dagelijkse feestlunch: over de rand gevallen stukjes kibbeling van de viswinkel tegenover, die nu gesloten is.

De supermarkten zijn nog niet gesloten, maar de keuze is een stuk beperkter. Ons boodschappenlijstje is een verlanglijstje geworden en nou ik het toch over boodschappen heb: als ik zo eens op Twitter rondkijk, krijg ik de indruk dat er inmiddels meer mensen naar de supermarkt gaan om foto’s van lege schappen te maken dan om er eten te kopen. Die worden op hun pinken bediend, waarmee maar weer eens wordt aangetoond dat de meeste problemen zichzelf oplossen.

Voorlopig kun je in elke willekeurige supermarkt in Nederland je buikje meer dan rond eten. Mits je genoegen neemt met keuze uit vijf in plaats van vijftig smaken chips. Zolang de hongerwinter, waarin mensen blootsvoets van Amsterdam naar Groningen liepen om achter het net te vissen voor die laatste paar verrotte aardappelen, nog maar een mensenleven geleden is, moeten we maar genoegen nemen met mayonaise van het huismerk in plaats van Calvé, al begrijp ik best dat de kinderen moord en brand schreeuwen bij zoveel ontberingen.

Toen premier Rutte maandagavond de natie toesprak met een gezicht alsof hij de Derde Wereldoorlog aankondigde, kreeg ik voor het eerst een ongemakkelijk gevoel bij wat ik tot dan toe als een staaltje massahysterie en een storm in een glas water afdeed. Toegegeven, ik deel de zorgen om werkgelegenheid en de economie, maar bekijk het van de andere kant. Met het weg- en luchtverkeer grotendeels lamgelegd krijgt ons klimaat een oppepper die het sinds het begin van de Industriële Revolutie niet meer heeft gekend. Dat na een lange. sombere winter uitgerekend nu de lente zijn eerste zonnestralen laat zien, mag dan toeval zijn, het is wel mooi toeval. Moeder natuur hapt naar adem als een drenkeling die nooit meer boven water dacht te komen.

Dat onze nationale trots KLM nu in zwaar weer komt, is natuurlijk een ramp voor de mensen die er werken. Maar als de luchtvaart dat beetje tegenwind echt niet aankan, na decennialang zoveel belastingvoordeel te hebben genoten dat een op en neertje Barcelona amper duurder was dan een taxi naar Amsterdam, dan verdienen ze het misschien wel om een keer stevig op de bek te gaan. Het bespaart ons in elk geval die bezopen discussies over de uitbreiding van Schiphol. De belangen van economie en ecologie staan haaks op elkaar en wij vinden economie vele malen belangrijker. Maar weet dat de economie niet zonder een gezonde planeet kan, maar dat de planeet uitstekend gedijt zonder onze economie.

Als straks corona onder de duim is en ons gewone leven weer begint, hebben we wellicht geleerd dat thuiswerken en videoconferencen helemaal zo gek nog niet zijn, dat we ook met vijf smaken chips af kunnen en dat zelfs wc-papier schaars kan zijn. En kosten vliegtickets naar zinloze weekendjes weg weer wat ze eigenlijk zouden moeten kosten. Zo ja, dan zal deze tijdelijke verademing voor het klimaat ook op termijn effect sorteren. Wellicht niet voldoende om de planeet te redden, maar wel genoeg om de noodzaak van een epidemie die écht zoden aan de dijk zet, wat verder voor ons uit te schuiven.

Lees ook mijn eerdere columns over corona:
Corona: Een Lesje Bescheidenheid
Corona: De Zeven Pluspunten

Corona: een lesje in bescheidenheid

15 maart 2020 door Frank Jacobs Reageer

Wiet en toiletpapier: aan de vooravond van de apocalyps leren wij Nederlanders onze prioriteiten kennen. Corona wordt door velen nog steeds gebagatelliseerd als een opgeblazen griepepidemie en ook ik neig naar een flinke dosis scepsis, maar feit is dat ik in de halve eeuw dat ik rondloop op deze planeet, de maatschappij niet zo ontregeld heb gezien. Zelfs de aanslagen van 9/11 wisten dit niet te bereiken.

Het mag dan even lastig zijn om aan je dagelijkse zakje wiet te komen en de half lege schappen bij je lokale supermarkt zijn misschien ook geen fraai gezicht, maar op termijn zal blijken dat Covid-19 niet alleen zijn leuke kanten heeft, maar ons een heel leerzaam lesje leert. In de winter van ’40-’45 liepen mensen blootsvoets naar Groningen voor een paar aardappelen die bij aankomst net op bleken, wij jammeren als kleine kinderen omdat het schap met zakken chips leeg is.

Corona is, net als de zwarte pest, aids of elke willekeurige welvaartsziekte een poging van de natuur om onze ongebreidelde voortplanting aan banden te leggen. We zijn met te veel, vreten te veel, maken alles op en planten ons willens en wetens vrolijk verder voort. Zelfs mensen waarbij de natuur het voor elkaar kreeg kinderen baren onmogelijk te maken, krijgen van de wetenschap hulp waarmee ze hun ‘kinderwens’ genaamde voortplantingsdrift, ten koste van de planeet en de miljoenen levensvormen die daar een plekje verdienen, toch kunnen bevredigen.

Sinds we bang zijn voor griep zijn de files opgelost en worden vluchten massaal geannuleerd. Heb je enig idee wat dat betekent voor het milieu? De stikstofcrisis smelt als sneeuw voor de zon en ineens moeten we genoegen nemen met keuze uit maar vijf in plaats van vijfentwintig smaken chips. Zo lang corona de wereld in zijn angstgreep houdt, haalt het klimaat opgelucht adem.

Maar ook wanneer corona is verdreven, zou wel eens kunnen blijken dat het virus een blijvend effect op het welzijn van onze planeet heeft. Misschien dat we hebben geleerd dat het leven ook zonder weekendjes zuipen op de Ramblas prima te hakken is. Dat een kantoorbaantje ook vanuit thuis prima in te vullen is. Dat het leven ook met een paar velletjes wc-papier minder gewoon doorgaat.

Dan heeft corona misschien niet het bedoelde decimerende effect gehad, maar is dat handjevol terminale bejaarden dat een paar weken eerder de pijp uit ging dan ze zonder corona zouden hebben gedaan, dat verlies toch dik en dubbel waard geweest. Misschien dat we deze crisis net wat beter uit gaan dan we hem in zijn gegaan.

Lees ook mijn andere columns over corona:
Corona: De Zeven Pluspunten
Corona: De Aarde Haalt Opgelucht Adem

Corona: de zeven pluspunten

13 maart 2020 door Frank Jacobs Reageer

We blijven thuis, we hamsteren toiletpapier, kortom: de wereld vergaat. Corona luidt het einde der tijden in, maar corona heeft meer mooie kanten: happy corona!

1: eindelijk een excuus om geen handen meer te schudden. Dat heb ik altijd al een smerige gewoonte gevonden. Je weet nooit waar mensen met die klamme klauwen aan hebben gezeten.

2: alle ruimte in de trein, alle ruimte op de weg. Terwijl iedereen thuis zijn rollen wc-papier telt, kan jij lekker doorrijden.

3: het is nog maar negen maanden tot Sinterklaas en we hebben nog steeds geen Zwarte Piet-gezeik gehoord.

4: één keer flink niesen bij de gate en je hebt een hele rij stoelen voor jezelf in het vliegtuig.

5: veel lelijke gezichten gaan grotendeels schuil achter mondkapjes.

6: quarantaine met een stapel dvd’s (ik kan The Stand van harte aanbevelen) en een krat bier is gratis vakantie.

7: het coronavirus zou zomaar André Hazes, Jan Smit of zelfs Gers Pardoel kunnen vellen.

Dat eeuwige gejammer van opa over de hongerwinter kan eindelijk ophouden: wij zitten met lege Popla-schappen. Toontje Lager zong het bijna veertig jaar geleden al: “Een flinke voorraad leesplezier, whisky, rum en heel veel bier, de video die staat al klaar, de hele dag genieten maar.” Daar was geen woord van gelogen.

Happy corona!

Lees ook mijn andere columns over corona:
Corona: Een Lesje in Bescheidenheid
Corona: De Aarde Haalt Opgelucht Adem

2019 en mijn ingebeelde vriend

31 december 2019 door Frank Jacobs Reageer

Ik, inwoner van 2019, heb een denkbeeldig vriendje dat in 1919 leeft. Mensen denken daarom dat ik gek ben, maar daar zit ik niet mee. Praten met iemand van vroeger is leuk, alleen al omdat je niet elk verhaal hoeft af te kappen met ‘Ja, dat zag ik op Facebook’. Mijn vriend maakte de eerste wereldoorlog van dichtbij mee, las over de ondergang van de Titanic in de krant, zag Anthony Fokker met zijn Spin over Haarlem scheren en kan daar allemaal kleurrijk over vertellen.

Vele avonden hing ik dan ook aan zijn lippen, maar vorige week vroeg hij mij om over de jaren tien van mijn eeuw te vertellen. Dus legde ik hem uit wat Twitter is, en dat niet alleen anonieme angsthazen en te kleine politici, maar ook wereldleiders elkaar daar en plein publique voor rotte vis uitmaken, als opgeschoten kinderen op het schoolplein. Dat er in mijn tijd mensen opstaan die zeggen gebukt te gaan onder het slavernijverleden van hun over-over-betovergrootouders en op grond daarvan onschuldige kinderfeestjes willen verbieden. Dat er, misschien nog wel gestoorder, mensen zijn die daar serieus op in gaan, waardoor ware veldslagen ontstaan op plekken en dagen waar voorheen kleine kinderen liedjes zongen en pepernoten vingen.

Ik vertelde mijn vriend dat er dingesen zijn die zich gepasseerd voelen omdat de spoorwegen naast dames- en herentoiletten geen wc’s hebben voor wat niet weet bij welke van de twee groepen het zich thuis voelt. Dat er vrouwen zijn die een godsvermogen neertellen voor een pilotenopleiding en vervolgens niet solliciteren omdat het woord piloot in de vacatureomschrijving te mannelijk staat. Dat armoede wordt gedefinieerd door niet met het vliegtuig op vakantie te kunnen en je kinderen niet elke twee jaar de nieuwste smartphone te kunnen geven.

Dat er onlangs een windmolen omwaaide en dat een politicus dat incident aangreep om een pleidooi te houden voor kernenergie. Dat begrijp ik trouwens wel, want in Tsjernobyl en Fukushima heeft nog nooit iemand een windmolen op zijn hoofd gekregen. Maar mijn vriend vroeg of die man wel goed snik is, wat ik pareerde door te vertellen dat deze Thierry Baudet juist heel belezen en erudiet zegt te zijn. Ook dat geloof ik wel, want Baudet verrijkte zijn congres onlangs nog met De Grote Denkers van onze tijd: Lange Frans, Klaas Wilting, Jenny Douwes en Robert Jensen. Dat zei mijn vriend gelukkig dan weer niks.

Dat er mensen zijn die elke jaarwisseling een houtstapel ter hoogte van een flatgebouw in de fik steken en toen dat afgelopen jaar op een haar na tot gevolg had dat echte gebouwen in vlammen opgingen en dat vreugdevuur verboden werd, ze hun eigen stad maar gingen vernielen.

Dat kinderen die ooit vochten om een stuk speelgoed, dat nu laten verstoffen om op Youtube te kijken hoe een ander kind met dat speelgoed speelt. Of het uitpakt, en daar geld mee verdient. Dat mensen op Facebook de hele wereld laten zien wat ze eten, waar ze wonen, hoe lang ze op vakantie zijn en waar die dure flatscreen staat, maar op hun achterste poten gaan staan over privacy wanneer de politie observatiecamera’s hangt in een uitgaansgebied met veel zinloos geweld.

in Tsjernobyl en Fukushima heeft nog nooit iemand een windmolen op zijn hoofd gekregen

Daarover gesproken: met een grote groep een kind isoleren, het tot moes trappen, dat filmen en op Youtube zetten: ook hartstikke lachen in de jaren tien van de 21^e eeuw.

Ik vertelde mijn vriend dat hij in een wereld met nog geen twee miljard mensen leeft, terwijl wij hard op weg zijn naar de acht miljard en doorfokken en -consumeren als lemmingen op weg naar de afgrond. Dat om dat allemaal te voeden de regenwouden smelten als sneeuw voor de zon, de poolkappen smelten als regenwouden voor de hebzucht, elke brugklasser kan extrapoleren dat we op deze manier de jaren tien van de 22e eeuw niet halen, en er nog hele volksstammen zijn die de klimaatcrisis glashard ontkennen. En de mensen die zich daar wel zorgen om maken, klimaatdrammers of -gekkies noemen. ‘Zoals de wetenschappers die opperden dat de aarde niet plat is, werden verketterd?’, vraagt mijn vriend. Ik knik, met schaamrood op mijn kaken.

Dat ik afgelopen zomer op een vol terrasje in Leiden tot de ontdekking kwam dat mijn gezelschap en ik de enigen waren die niet in hun smartphone zaten te staren.

Al die tijd zat mijn ingebeelde vriend me meewarig aan te kijken. Toen ik was uitgesproken, schudde hij zijn hoofd. ‘Ik zou bijna zeggen dat jullie toe zijn aan een tweede wereldoorlog’, verzuchtte hij. Hij sloeg de rest van zijn bier achterover, stond op en liep zonder nog wat te zeggen naar buiten. Sindsdien heb ik niets meer van hem gehoord.

Mensen denken dat ik gek ben omdat ik een denkbeeldige vriend heb en daar heb ik nooit mee gezeten, maar nu denkt die denkbeeldige vriend ook dat ik gek ben en dat raakt me. Omdat ik me realiseer dat hij gelijk heeft.

Zwarte Piet? Zand erover

16 november 2019 door Frank Jacobs Reageer

Zwarte Piet, daar vind ik niets van. Dat is opmerkelijk, want ik vind altijd overal wel wat van en uitgerekend van Zwarte Piet, waar iedereen wel wat van vindt, vind ik niets. Maar al vind ik dan niets van Zwarte Piet, des te meer vind ik van mensen die wél iets van Zwarte Piet vinden.

Mensen die zich druk maken om Zwarte Piet zitten zijn, zo vermoed ik, dezelfde mensen die zich opwinden over André Hazes en Bridget Maasland. Mensen die boos zijn wegens Zwarte Piet – ongeacht hun standpunt – maken zich zorgen over het aantal decibels dat een moskee voortbrengt. Mensen die zich opwinden rond de pietendiscussie zitten, zo denk ik, verlegen om een paar échte problemen. Volgens mij kunnen ze in Raqqa nog wel een paar handjes gebruiken; dáár hebben ze pas problemen. Dan kunnen beroepswerkloze Jerry Afriyie en aandachtsjunkie Jenny Douwes na een dagje noeste arbeid misschien een dampende wiedergutmachungswip maken.

Mensen die met droge ogen beweren dat Zwarte Piet racisme is, hebben een grote witte eierdop op hun kop. Mensen die zich, 154 jaar nadat Abraham Lincoln er een punt achter zette, beroepen op ‘hun’ slavernijverleden, hebben een fenomenaal geheugen. Evengoed zou ik ontbinding van de Bundestag kunnen eisen, omdat de Duitsers, nog maar 77 jaar geleden, mijn halve dorp met de grond gelijk maakten.

Mensen die vinden dat Zwarte Piet moet blijven, lijken net zo gek. Vandaag wemelt het op social media van een plaatje dat door een Zwarte Piet-voorstander is gemaakt. Een tekening waarop Sinterklaas een hakenkruis op zijn mijter heeft. Een blokkeerfries (of iemand die zich als zodanig voordoet) pakte een vel papier, gapte de kleurpotloden van zijn kind (het zal je ouder wezen) en maakte een tekening van Sinterklaas met hakenkruis en Hitlersnorretje.

Is dat triest? Nou en of. Is dat erg? Ach, tekenen kan heel therapeutisch werken, even afgezien van het onderwerp. Nee dus, een psychopaat die een lelijke tekening maakt is niet erger dan een psychopaat die een kopje thee zet. Deze tekening zou vroeger niet veel verder zijn gekomen dan de keukentafel van deze droeftoeter.

Het gaat mis bij al die verontwaardigde mensen op social media die vloekend en tierend deze tekening vanaf de Friese keukentafel in miljoenvoud over de wereld verspreiden. Een brandende plas olie mag je nooit met water blussen, omdat het vuur zich door dat water razendsnel verspreidt. Deze gestoorde ‘blokkeerfries’ is een druppeltje olie. En u, beste boze twitteraars en facebookers, bent water. Dankzij uw retweets is Sinterklaas met hakenkruis hét beeld van Sint Nicolaas 2019. Dankzij uw podium wordt de polarisering weer een tandje hoger gezet. Geert Wilders en Thierry Baudet laten u danken.

Een oliebrand blus je niet met water, maar door er zand over te gooien. Of nog beter, hem gecontroleerd uit te laten branden.

Zwarte Piet? Kappen en zand erover!