frank jacobs Archieven - Pagina 2 van 5

Social influencers

12 maart 2018 door Frank Jacobs Reageer

De deur van de hospitality lounge gaat open. Een stuk of tien meisjes stromen de ruimte in. De meesten hebben een Picasso-pet of een belachelijke (maar ongetwijfeld modieuze) hoed boven hun duckface, sommigen dragen bont en allemaal kijken ze uit hun ogen of ze nodig moeten poepen. Het kan ook zijn dat ze zichzelf erg belangrijk vinden. De dame naast mij stoot me aan en knikt naar het circusachtige gezelschap. “Daar loopt een vermogen aan handtasjes de kamer binnen,” grinnikt ze.

We zijn bij de persintroductie van een nieuwe auto en dit zijn de social influencers. Terwijl wij, de ouderwetse vakpers, worden betaald door onze lezers om een onafhankelijk, weloverwogen en vakkundig oordeel over die nieuwe auto te vellen, laten deze clowns zich door de fabrikant betalen om bij dit evenement aanwezig te zijn. Toegegeven, die afhankelijkheid weten ze goed te verbergen: terwijl hun gast-(en brood-)heer trots de kwaliteiten van zijn nieuwe auto uitlegt, hebben de social infuencers alleen maar aandacht voor hun (ongetwijfeld ge-productplacede) smartphones. Aan fatsoen hangt blijkbaar een ander prijskaartje.

Ik loop al bijna een kwart eeuw mee in de autowereld en daarom valt het me op dat een branche, die tot voor kort zo progressief was als heksenverbranders, ineens volkomen doorslaat naar de andere kant. Onlangs was ik op reis voor een nieuw model van een automerk dat vooral door senioren wordt gekocht. Er was een meisje mee met een Instagram-account, maar zonder rijbewijs. Haar vriendje mocht ze meenemen, omdat hij een YouTube-account had. Uiteindelijk plaatste het meisje tien foto’s op haar Instagram-pagina, waarvan negen van het hotel en de stad en één met de auto in kwestie, hashtag het merk. Jammer voor het merk dat ze het merk verkeerd had gespeld. Daar heb je dan twee vliegtickets, een hotelkamer en een boel catering aan uitgegeven.

Social influencers. Het is nogal sneu dat er blijkbaar zo veel jongeren zijn die behoefte hebben aan dit soort types om ze te vertellen wat ze leuk en mooi dienen te vinden: een hele generatie mensen die niet in staat lijkt te zijn zelf een mening te vormen. Elke generatie heeft zijn zwakke vogeltjes, maar als je de volgersaantallen van die boos kijkende Instagrammeisjes mag geloven, is deze generatie bijna volledig zwakbegaafd.

Ik begrijp dat je, wanneer je lipgloss of maandverband verkoopt, alle belang hebt bij social influencers. Hun doelgroep is net voor het eerst ongesteld geworden en wil graag als een Oost-Europese callgirl op Tinder staan. Maar ze zijn nog vele jaren verwijderd van hun eerste autootje. Dat lijken de automerken zich niet te realiseren. Dat je ‘volgers’ heel eenvoudig kunt kopen, lijkt in de autoburelen evenmin te zijn doorgedrongen. Een niet nader te noemen importeur van een mainstream-merk heeft van zijn fabriek de opdracht gekregen tachtig procent van het pr-budget te besteden aan meisjes met gekke hoedjes. Van een niet nader te noemen premium-merk weet ik dat ze overwegen een professioneel autoblad geen testwagens meer mee te geven omdat het te kritisch zou zijn. Liever laten ze vloggertjes en social influencers in hun merk rijden. Die hebben geen benul, maar zeggen precies wat ze in de mond gelegd krijgen, mits dat op een bedje van euro’s is.

Uiteindelijk is het allemaal marktwerking. Het publiek wil niet langer betalen voor content, maar de makers van die content hebben nog steeds een hypotheek en boodschappen te betalen. Dus gaan producenten betalen voor die content en moet het publiek genoegen nemen met recensies van mensen die tegen betaling zeggen wat de producenten willen dat ze zeggen.

You pay peanuts, you get monkeys. Of moeilijk kijkende meisjes met gekke hoedjes. Ik hoop dat hun expertise je straks behulpzaam zal zijn wanneer je moet kiezen aan welk model je die veertig mille besteedt.

Aangifte doen is voor mietjes

3 februari 2018 door Frank Jacobs 1 Reactie

Ooit werd tegen mij aangifte gedaan. In een column op mijn site Tuftufclub.com vergeleek ik toenmalig verkeersofficier van justitie Koos Spee met een struikrover. Dat ging mijnheer Spee te ver en hij vond dat ik straf verdiende, dus deed hij aangifte van smaad en laster. Op een mooie zondagochtend moest ik mij melden op het politiebureau.

Terwijl ik bij de receptie zat te wachten om te worden verhoord, zag ik hoe een meisje van hooguit achttien, met een baby op de arm, de receptioniste smeekte om aangifte te mogen doen. De dame achter de balie zei dat ze niemand beschikbaar had en dat het meisje de volgende ochtend terug mocht komen. Huilend met lange uithalen vertelde het kindmoedertje dat haar broer haar had gedwongen hem oraal te bevredigen, waar haar baby bij was, en dat ze aangifte wilde doen van aanranding. “Morgen bent u de eerste,” was het onverbiddelijke antwoord.

Het daarop volgende uur zat ik in een verhoorkamertje tegenover twee rechercheurs uit te leggen waarom ik had geschreven dat Koos Spee overeenkomsten vertoont met een struikrover. Terwijl het verkrachte meisje met de lul van haar broer in de mond de volgende ochtend af zat te wachten, namen de politiemannen alle tijd voor mij; ze vonden het zelf ook wel vermakelijk geloof ik. De rechtszaak die volgde heeft al met al vier jaar geduurd, talloze manuren gekost en is – uiteraard -met vrijspraak geëindigd.

Aangifte doen is voor meisjes die door hun broer worden gedwongen tot orale seks. Aangifte doen is voor oude vrouwtjes wier handtas door scooterende bontkraagjes van de arm is gerukt. Aangifte doen is ook voor mannen, maar alleen wanneer die midden in de nacht door tien idioten zonder aanleiding tot moes zijn geschopt.
Mannen die verbaal worden aangevallen slaan verbaal terug, in plaats van het justitieel apparaat te belasten met hun gejank en zo de behandeling van serieuze gevallen vertragen. Alleen jongetjes die niet terug durven te slaan, rennen huilend naar de meester. De allerlafste zelfs als de klappen van een meisje kwamen.

Aangifte doen is niet voor politieke bekvechters. Blaf terug, Baudet. Zeg dat Kajsa Ollongren net een Ikea-kast is; Zweeds maar toch weer niet, er ontbreekt altijd wel een schroefje aan en toch kiezen hele volksstammen er voor. Beter nog, haal je schouders op. Leer incasseren. Maar je doet aangifte en daarom, Thierry Baudet, ben jij een mietje.

Ik zie de dagvaarding wel verschijnen.

Waarom een dierenleven meer waard is dan een mensenleven

24 augustus 2017 door Frank Jacobs Reageer

Toen ik op de lagere school zat, leerde ik dat er vijf miljard mensen waren. Drie miljard daarvan leefden in armoede, omdat de planeet niet in staat was om meer dan twee miljard monden afdoende te voeden. Inmiddels zijn er 7,6 miljard mensen op diezelfde planeet; een toename van 52 procent in een half mensenleven. And counting. Tegen het einde van deze eeuw zullen er ruim elf miljard mensen zijn, hebben de VN berekend, en die groei komt vooral uit Afrika, een van de gebieden die juist zo’n moeite hebben die monden te voeden. Je hoeft geen wetenschapper te zijn om te begrijpen dat dit een dramatische ontwikkeling is.

Maar het is nog erger dan het lijkt, want niet alleen het aantal mensen stijgt, ook de consumptie per hoofd van de bevolking schiet omhoog. Hoewel we allemaal weten dat we de in vele miljoenen jaren opgebouwde fossiele brandstofvoorraad in nog geen twee eeuwen nagenoeg weg hebben gefakkeld, verbruiken we meer dan ooit. De bodem is in zicht, maar we gaan per vliegtuig naar de zon en de sneeuw en brengen de kinderen, onze persoonlijke bijdrage aan die desastreuze elf miljard, met de auto driehonderd meter naar school. En ook de mensen die ooit met het minimum genoegen namen, hebben tegenwoordig full HD flatscreens en auto’s. De ‘wanhopige’ oversteek van Libië naar Europa wordt met de nieuwste iPhone’s op Facebook en YouTube live gestreamd.

De bodem komt steeds sneller in zicht en wij gaan steeds harder consumeren. Dat klinkt bezopen en dat is het ook, maar ondertussen doen we het wel. Sprinkhanen vreten in een mum van tijd een heel gebied kaal; het verschil is dat sprinkhanen organismen zijn die doen waarvoor ze zijn geprogrammeerd, niet gehinderd door enig besef. Wij daarentegen weten precies wat we aanrichten, voor onszelf, voor andere levensvormen en voor ons nageslacht. Ondanks die kennis gaan we er gewoon mee door en dat maakt ons dommer dan die sprinkhanen.

Dat de wereld eigenlijk niet meer dan twee miljard mensenmonden kan voeden weten we en desondanks fokken we vrolijk door naar die elf miljard. Maar natuurlijk werken we aan oplossingen: we manipuleren genetisch en we kappen regenwouden. Dat kost helaas vele andere diersoorten hun habitat, maar hé, dan zouden we wel meer voedsel kunnen verbouwen. Zouden, want liever planten we er suikerriet, om bio-ethanol van te maken waarmee we E95-benzine kunnen versnijden tot E10. Kunnen met een nog schoner geweten onze bijdrage aan die elf miljard driehonderd meter naar school rijden en op wintersport gaan. We vreten onze gretige lijven vol aan kilo- en euroknallers waarvoor varkens met tienduizenden tegelijk in brandgevaarlijke stallen worden mishandeld, onder omstandigheden die niet onderdoen voor die in de vernietigingskampen van de nazi’s. Maar ach, dat is anders; het zijn maar dieren.

Precies daar gaan we de fout in. We vinden een mensenleven meer waard dan een dierenleven. Op zich is dat begrijpelijk; elke soort vindt zichzelf belangrijker dan de rest. Dat is het natuurlijke overlevingsinstinct. Het verschil is dat wij op de stoel van god zijn gaan zitten. Wij denken te kunnen bepalen welke soorten mogen blijven, en welke soorten uitgeroeid mogen worden. Wij schieten ganzen, buffalo’s, edelherten en konijnen af omdat er ‘te veel’ van zijn. ‘Te veel’: als dat een argument is, dan heb je met 7,6 miljard mensen een ultieme licence to kill. Een door ons allen zo misprezen Duits heerschap met spuuglok uit midden vorige eeuw zou een moord hebben gedaan voor zo’n Genehmigung. Als je al op de troon van god gaat zitten, moet je wel zo groot zijn dat je boven je eigen belang kunt staan, zoals de scheidsrechter van een wedstrijd zich boven de belangen van zijn club moet kunnen stellen. Zolang wij een mensenleven belangrijker vinden dan een dierenleven, zijn wij dus niet geschikt om deze wereld te domineren.

Als een hoog intelligente, buitenaardse levensvorm de aarde zou bezoeken en pakweg een week rond zou kijken, en daarna de vraag voorgeschoteld zou krijgen: welke levensvorm zou deze planeet kunnen missen als kiespijn? Wat denk je dat dan het antwoord zou zijn?

Precies. Daarom is een dierenleven meer waard dan een mensenleven.

The return of a dead baron

19 juli 2017 door Frank Jacobs Reageer

It is the year 1876 in Kessel, a tiny, idyllic village on a rivershore in the south-east Netherlands. Bypassing skippers recognise the town from the recently completed neogothical church and the bold, medieval castle, that seem in peaceful coexistence. But reality is quite different. The lord of the castle and the priest are in a conflict that eventually will lead to a mystery that will be told from generation to generation during the upcoming 150 years.

On Wednesday September 27th, baron Frederick Henry Charles of Keverberg is near death in his house Villa Oeverberg, a few hundred feet upstream of his castle. After only 51 years, illness and alcohol are about to end his turbulent, miserable life. In his last will, written a few days ago, it says that Baron Frits, as villagers tend to call him, blames his mother, brother and daughter for his decay, because they all turned their back on him. As a result of a dispute with the priest he has stated that he shall not be buried according to catholic rituals. Instead, he offers his body for scienific purposes to the University of Leiden, where he once studied. However, the university kindly rejects and the baron never makes it to the cemetery. What does happen to his remains, no-one knows. The body seems to have vanished in the air, those last days of September 1876.

baron frits keverberg kessel frank jacobs — A young Baron Frits

Who was Baron Frits and what turned him into the lonely, bitter man whose body disappeared during the mid-nineteenth century? Frederick Henry was born July 22th 1825 in Stonor, England, as the second child of the british Mary Lodge and the dutch baron Charles Louis of Keverberg. The father was a political hotshot. He had served under Napoleon during the french occupation and turned to King William 1 after the French were expelled. He died in 1841 and his family moved to Castle Keverberg in Kessel. At that time, Frits was a law student in Leiden and already had his first disputes with the Van Wylick-family, a powerful dynasty that Frits accused of stealing his property. Despite these fights, Frits became town councellor in 1851. Shortly after that, his mother and siblings left Keverberg to move to another castle, Aldenghoor in the nearby village of Haelen. Frits was alone in his castle, but not for long.

1857 he married Louise Villers de Pité, who gave birth to their daughter Mary Mathile a few years later. But the joy of a child could not consolidate the marriage. It was widely known that the castle was the scene to many terrible fights between the couple, eventually resulting in Louise fleading. When little Mary Mathilde was seven years old, she was taken away by her grandmother to never be brought back. The child spend her youth in several boarding schools. She even lived a while under a false name in Duesseldorf, Germany, to keep her hidden from her father. In 1859 Baron Frits lost his position in the town council, but he was not ready to let that happen. The next meeting, half past nine in the morning, he entered the room, obviously drunk, only to insult his successor. During a game of cards with some high placed friends in The Hague, Frits got an argument with a Prussian prince. Only diplomatic intervention could restrain them from a duel with pistols.

In 1869 it was priest Simons’ turn to become subject to baron Frits’ rage. Simons had the old church torn down and replaced by a new and bigger house of God. The old building had stood partly on the castle’s ground and tradition had it that this part was therefore exclusively for the habitants of the castle. This was not the case with the new church and thus the priest considered the tradition to be outdated. For compensation, Simons offered the baron the first row in church, but Frits did not accept that. He attended the first masses outside, on the exact spot where his old, private bench had been.

The priest critisized his default of catholic obligation, but baron Frits replied that he was very capable of getting to peace with God by himself. He never attended a mass again and his separation with the catholic church was definate. This was the reason why Frits did not want to be buried according to catholic tradition and therefore the cause of the mysterious disappearance of his dead body.

Was he buried in the gardens of his house Villa Oeverberg? The castle’s gardens? The family tomb in Haelen? The latter was not very likely, since Frits had disputes with his relatives as well. It is said that on his deathbed he had a loaded revolver standby, just in case his mother and siblings would come to say farewell. True or not, it is a fact that in his last will it can be read that he left serious sums of money to his maid and his servant, under the condition they would succeed to keep his relatives out.

Thus, a myth was born and told from father to son to grandson. Albeid it was not really all that mysterious. The dutch writer and historian Jacobus Craandijk visited the castle in 1880 and wrote about an overgrown grave in a corner of the yard, that was said to contain the castle’s last noble inhabitant. Although that assertion could not stop the myth, it does help a lot when over a century later, June 25th 2015, workers find a lead coffin in the castle’s garden.

A month later the coffin is opened by forensic antropologue Birgit Berk. She scrutinises the remains to conclude that they belonged to a 44 to 53 year old male, 175 to 179 centimeters tall. That suits with the few things we know about baron Frits. Stains on the inside of the ribs witness of a heavy case of pneumonia, perhaps tuberculosis, which could very well be the disease that killed the baron back in 1876. The lead coffin and hardly worn (i.e. little physical labor) joints make it likely this was a wealthy man.

Alltogether it is almost sure that the lost body of baron Frits is back, almost 139 years afte rit vanished. Still, we will probably never be hundred percent sure. That would need a DNA-match, but who to match with? His daughter Mary Mathilde became a nun and was buried in the convent’s cemetery, which was emptied in 1976, with all the bones thrown in a mass grave. Only Frits’ sister Elfrida’s remains can be found in a markes grave in the city of Roermond. Should she be exhumed? Perhaps it is better to spare what’s left of the mystery.

This article was published November 2015 in Quest Historie

Het duistere verleden van BMW-familie Quandt

9 mei 2017 door Frank Jacobs Reageer

De familie Quandt geldt als de rijkste van Duitsland, maar hult zich het liefst in stilzwijgen en anonimiteit. Daar hebben ze zo hun redenen toe, want hoewel BMW zijn voortbestaan na de jaren vijftig grotendeels aan de Quandts te danken heeft, is de familiegeschiedenis een aaneenschakeling van duistere geheimen over afpersing, gerommel met aandelen, seksschandalen en dwangarbeid.

Tegen het eind van de jaren vijftig van de vorige eeuw is het nu zo sterke BMW op leven na dood. Een overname door aartsrivaal Daimler-Benz lijkt onvermijdelijk, de weerstand van aandeelhouders en personeel ten spijt. Maar dan komt er hulp uit onverwachte hoek. De grootindustrieel Herbert Quandt, die samen met zijn halfbroer een belang in BMW beheert, is onder de indruk van de strijdvaardigheid van de BMW-mensen en besluit daarom zijn schouders onder een reddingsplan te zetten. Met zijn financiële injecties en overtuigingskracht bereikt hij dat de banken weer vertrouwen in BMW krijgen, zijn saneringsplan wordt goedgekeurd, een nieuwe modellenreeks (Neue Klasse, begonnen met de 1500) pakt heel succesvol uit en in 1964 is het bedrijf weer gezond.
Het is een prestatie van topniveau waar talloze mensen, van medewerkers van toen tot autoliefhebbers van nu, Herbert Quandt dankbaar voor mogen zijn. De naam Quandt is onlosmakelijk met BMW verbonden, maar de geschiedenis van de familie, tegenwoordig de rijkste van Duitsland, kent een aantal heel rotte plekken.

Nederlandse familie

Emil Quandt wordt in de late jaren van de industriële revolutie geboren uit een van oorsprong Nederlandse familie. Ze zijn eerder hun vaderland ontvlucht, wanneer keizer Wilhelm I in eigen land vervolgde protestanten oproept naar Pruisen te komen. De Quandts zijn dan nog niet rijk, maar in 1883 weet Emil dankzij een huwelijk met de dochter van een industrieel een bestaande textielfabriek over te nemen, die onder meer legeruniformen produceert. Met een tweede overname in 1900 consolideert hij de basis van een nieuwe industriële dynastie. Zijn zoon Günther klimt al gauw hoog op in het familiebedrijf en weet tijdens de Eerste Wereldoorlog hoofdleverancier van het leger te worden. Na de oorlog stapt Günther ook in de chemische industrie en weet hij een meerderheidsbelang in de AFA (Akkumulatorenfabrik Aktiengesellschaft, het latere Varta) accufabriek te verwerven. Hij stuurt negatieve verhalen over AFA de wereld in, waardoor de aandelen kelderen en hij ze goedkoop kan binnenhalen. Kort daarop komt AFA met nieuwe technieken, zodat de koersen weer stijgen. Dankzij dit soort gehaaide acties weet Günther Quandt de economische recessie van 1929, die de hele wereld en Duitsland in het bijzonder keihard treft, ongeschonden door te komen. Ook in de wapenindustrie ziet Günther brood en weet hij zich binnen te werken.

Joodse naam

In februari 1920 leert Günther de 19-jarige Magda Friedländer kennen. De vrouw heeft ondanks haar jeugdige leeftijd al een roerig leven achter de rug; geboren uit een ongetrouwde moeder, een biologische- en stiefvader die om haar aandacht ruziën en een vrijage met een zoon uit een Joods gezin. Naar verluidt ziet Magda in de dan twee keer zo oude Günther Quandt een ticket naar de jetset en anderhalf jaar later is het kersverse stel getrouwd. Voor het zover is, moet Magda wel de achternaam van haar stiefvader vervangen door die van haar biologische vader Ritschel, omdat Friedländer naar Quandts smaak te Joods klinkt. Het huwelijk levert zoon Harald op, maar het nodige geluk blijft uit. Het grote leeftijdsverschil gaapt als een kloof tussen beide echtelieden en wanneer Günter het beu is dat zijn jonge vrouw haar amoureuze vertier keer op keer elders zoekt (onder meer bij Helmuth, Günthers oudste zoon uit zijn vorige huwelijk, de neef van de latere Amerikaanse president Hoover en een Joods-Russische advocaat), zet hij haar het huis uit.

Goebbels

Door met openbaring van compromitterende documenten te dreigen, weet Magda een lucratieve regeling uit de echtscheiding te trekken. Magda gaat in Berlijn aan de slag voor de NSDAP, leert daar Joseph Goebbels kennen en trouwt in december 1931 met hem. Het huwelijk brengt Magda in de hoogste nazikringen en levert Harald Quandt een naar huidige normen uitermate ongelukkig gekozen stiefvader op. De jonge Harald is aanwezig bij de voltrekking, waarbij Adolf Hitler als getuige van Goebbels optreedt. Sommige historici menen dat Quandts moeder later zelfs de minnares van Hitler werd.
Het is dan ook aan de 23-jarige Harald Quandt dat in de lente van 1945, wanneer die krijgsgevangen is, de afscheidsbrief van Marga Goebbels, die in de Führerbunker in Berlijn samen met haar man hun zes kinderen vermoordt en daarna zelfmoord pleegt, is gericht.

Adolf Hitler

Deze onhandige liaison is echter niet de enige verbintenis tussen de familie Quandt en de nazi’s. Verre van dat, want al in 1931 zit vader Quandt bij het groepje industriëlen dat Adolf Hitler financiële steun in het vooruitzicht stelt, een belofte die hij twee jaar later inlost door 25 duizend reichsmark te schenken. Dat blijkt een goede investering, want in 1937 wordt hij benoemd tot Wehrwirtschaftsführer, naast mannen als Wilhelm Messerschmitt, vader en zoon Krupp en Ferdinand Porsche. Dat is weliswaar maar een eretitel, maar de grote opdrachten volgen weldra. Opnieuw levert Quandt uniformen voor het leger, maar ook accu’s voor duikboten en V2-raketten, wapens en munitie. Voor de productie daarvan maakt Quandt gebruik van dwangarbeid door krijgsgevangenen en mensen uit concentratiekampen. Twee van de fabrieken beschikken zelfs over een eigen (dependance) concentratiekamp, Auβenlager genaamd, waaronder een inclusief executieplaats. Zijn concurrentiepositie weet Quandt nog meer te verstevigen door de onteigende bedrijven van Joden ver onder de marktwaarde over te nemen. Wellicht het meest schrijnende voorbeeld is de Luxemburgse ondernemer Léon Laval, die door de Gestapo wordt gedwongen zijn accufabriek Tudor aan Quandt te verkopen. De man weigert en verdwijnt in een concentratiekamp.

Neurenbergprocessen

Na de Duitse nederlaag weet Günther Quandt de dans redelijk te ontspringen. Hij wordt weliswaar gevangen genomen door de Amerikanen en blijft twee jaar in voorarrest, maar omdat een aantal belastende documenten, die in handen zijn van de Engelse bezettingsmacht, nooit aan de Amerikanen worden doorgespeeld, blijft Quandt tijdens de processen van Nürnberg een aanklacht bespaard en wordt zijn rol in het Derde Rijk afgedaan als die van een meeloper. Het heeft er in elk geval alle schijn van dat zijn medewerking aan de nazigruwelen niet werden gedreven door politieke overtuiging, maar zakelijk opportunisme. Een mager excuus, maar in zijn memoires laat hij optekenen dat hij het betreurt dat niet meer mensen Mein Kampf voor de oorlog hebben gelezen: “Misschien was het meest gruwelijke hoofdstuk uit de Duitse geschiedenis ons dan bespaard gebleven. Ik neem het mezelf kwalijk dat ik Hitler niet serieuzer heb genomen.” In 1954 overlijdt de spijtoptant op 73-jarige leeftijd.

BMW

Dan zijn zijn beide zoons, Herbert uit zijn eerste en Harald uit zijn tweede huwelijk met de later mevrouw Goebbels, voor ieder de helft eigenaar van het opgebouwde familievermogen. De halfbroers verdelen de taken; Harald doet de metaalindustrie en machinebouw, Herbert zorgt voor de textiel-, chemie-, elektro- en automotive-takken. Laatstgenoemde is dan ook degene die het familieaandeel in BMW aanwendt om het merk voor de ondergang te behoeden.
Harald valt in die jaren voornamelijk op als luchtvaartenthousiast en dat kost hem uiteindelijk ook zijn leven. In 1967 vliegt hij met het zakenvliegtuig van de firma in het noordwesten van Italië tegen een bergwand, nadat waarschijnlijk alle instrumenten zijn uitgevallen. De precieze toedracht van het ongeluk is nooit opgehelderd. Zijn deel van het familiekapitaal wordt sindsdien beheerd door zijn vijf dochters.

Herbert Quandt weet ondanks zijn drukke zakenleven nog genoeg tijd vrij te maken voor de meer aangename kanten des levens. Hij trouwt driemaal, wat vier dochters en twee zonen oplevert: Sylvia, Sonja, Sabina, Sven, Susanne en Stefan. Hij heeft een duidelijke voorkeur voor de letter S.

Blindheid

Wanneer Herbert Quandt in juni 1982 overlijdt, is het zijn derde vrouw Johanna die de zakelijke teugels van de familie overneemt. Geboren in Berlijn als Johanna Maria Bruhn in 1926 komt ze midden jaren vijftig als diens nieuwe assistente het kantoor van Herbert binnenlopen en al gauw weet ze haar baas zakelijk te beïnvloeden. In 1960 wordt Johanna de derde mevrouw Quandt en krijgt het stel twee kinderen, Susanne en Stefan. Omdat Herberts altijd al slechte gezichtsvermogen afglijdt naar totale blindheid, leest Johanna haar echtgenoot dagelijks alle financiële kranten voor. Hierdoor heeft ze tegen de tijd dat haar man overlijdt een uitstekend zakelijk inzicht ontwikkeld. Het weduwschap levert haar 16,7 procent BMW op en ze treedt toe tot de raad van commissarissen, waar ze later vicevoorzitter van wordt.

Nazimisdaden

Het is met name Johanna Quandt die grote waarde hecht aan een anoniem bestaan, maar dat genoegen wordt haar op haar oude dag niet meer gegund. In 2007 zendt de Duitse zender ARD een documentaire uit met de titel ‘Das Schweigen der Quandts/Silence of the Quandt’ (het stilzwijgen van de Quandts), waarin de betrokkenheid van de familie bij de nazimisdaden tijdens de Tweede Wereldoorlog genadeloos worden onthuld en aan de hand van talloze documenten wordt aangetoond dat het familiekapitaal grotendeels over de ruggen van oorlogsslachtoffers verworven is. De dwangarbeiders in de accufabriek werden aan dodelijke gassen blootgesteld en Günther Quandt ‘bestelde’ tachtig nieuwe gevangenen per maand bij de nazi’s om de slachtoffers te vervangen.

Dakar

Alleen Sven Quandt, zoon uit Herberts tweede huwelijk, werkt mee aan de uitzending, maar maakt de verontwaardiging alleen nog maar groter door elke vorm van schuld af te slaan. ‘We moeten eindelijk eens proberen dit te vergeten. In andere landen in heel de wereld zijn ook dergelijke dingen gebeurd, daar hoor je niemand meer over.’ Dat Sven Quandt met zijn dure motorsporthobby (X-Raid, Dakar) lekker geniet van dat vermeend vuile geld, maakt zijn bagatelliserende uitspraken er niet fraaier op. Stefan Quandt vergoelijkt het tegenover het Handelsblatt later met de woorden “Mijn neef was niet op die vraag voorbereid.”

Susanne Quandt met echtgenoot Jan Klatten.

Buitenechtelijke affaire

Ellende genoeg voor de Quandtjes, maar een ongeluk komt nooit alleen. Kort voor de pijnlijke onthullingen in de documentaire knoopt Susanne een buitenechtelijke affaire aan met een Zwitser, die haar met gladde praatjes forse sommen geld weet te ontfutselen. Maar wat ze niet weet is dat deze Heig Sgarbi een lange staat van dienst heeft in het verleiden en afpersen van rijke, eenzame dames en dat hij een handlanger heeft die de liefdesdaad heeft gefotografeerd en gefilmd. Wanneer Susanne Klatten na de ARD-onthullingen een eind maakt aan de affaire, komt Sgarbi met de compromitterende beelden op de proppen en eist hij opnieuw geld. Maar ditmaal toont Klatten de ballen die je van Duitslands rijkste zakenvrouw mag verwachten. Ze biecht alles op aan haar man en neemt haar afperser zo de wind uit de zeilen. Op de afgesproken plek van de overdracht wacht Sgarbi niet Susanne Klatten met een koffer geld, maar een arrestatieteam met getrokken wapens en de Zwitserse oplichter verdwijnt voor zes jaar achter de tralies. Zijn excuus dat hij handelde uit wraak voor wat de Quandts zijn Joodse grootvader zouden hebben aangedaan, overtuigt de rechters niet.

Playboy

Dat kan natuurlijk niet verhinderen dat de affaire breed wordt uitgemeten en dat de geplaagde miljardairsfamilie zelfs wordt geconfronteerd met een verfilming van de zaak, ‘In der Falle’. Maar, als we een oud gezegde even mogen verbouwen: ongelukkig in de liefde, gelukkig in het spel. Volgens berekeningen van het Duitse Manager Magazin waren Susanne en haar broer Stefan afgelopen jaar goed voor dertig miljard euro en dat biedt natuurlijk wel wat speelruimte wanneer een louche playboy je het vel over de oren probeert te trekken. En al hebben de Quandts dan nooit de spijt betuigd die menigeen graag zou zien over de herkomst van hun spaarcentjes, Susanne heeft vorig jaar maar liefst honderd miljoen euro gereserveerd om maatschappelijk minder bedeelden een betere toekomst te geven. Een aflaat waar je U tegen mag zeggen en daar kan halfbroer Sven nog wat van kan leren met zijn raceteam.

Dit artikel verscheen eerder in AutoWeek.

Ferdinand Piëch, de geniale megalomaan van Volkswagen

16 maart 2017 door Frank Jacobs Reageer

Ferdinand Piëch wordt op 17 april 1937 in Wenen geboren als zoon van advocaat Anton Piëch en Louise Porsche, de zus van Ferry en dochter van Ferdinand Porsche sr. Anton Piëch heeft als rechterhand van Louises vader een belangrijke bijdrage geleverd aan het succes van de onderneming Porsche. Ferdinand Piëch is het derde kind uit dit huwelijk; na hem volgt nog een vierde.

Na een studie werktuigbouwkunde in Zürich treedt Piëch in 1963 in dienst van Porsche, dat op dat moment wordt geleid door zijn oom Ferry. Daar klimt hij algauw op tot de ontwikkelingsafdeling, om in 1971 technisch bedrijfsleider te worden. Daar bemoeit hij zich onder meer met de racerij (onder meer de roemruchte Porsche 917), een bezigheid die door zijn oom met fronsend voorhoofd wordt gadegeslagen, doch gedoogd; Ferry trekt het commerciële nut van die dure liefhebberij in twijfel. Maar het is een ander probleem dat Piëchs carrière bij Porsche voortijdig beëindigt. Dan al leven de families Piëch en Porsche in voortdurende onmin met elkaar, en Ferry Porsche besluit daarom in 1972 dat familieleden geen deel meer mogen uitmaken van de bedrijfsleiding van Porsche KG.

Piëch ruimt noodgedwongen zijn bureau in Zuffenhausen leeg en begint zijn eigen ingenieursbureau in Stuttgart, waar hij voor Daimler-Benz een vijfcilinder dieselmotor ontwikkelt. Zijn vrije ondernemerschap duurt niet lang, want later datzelfde jaar treedt Piëch in dienst van Audi, waar hij een leidinggevende functie op de ontwikkelingsafdeling aanvaardt. Ook daar verdiept hij zich in de vijfcilindertechniek met in 1976 de Audi 100 5E als resultaat. Later ontstaan onder zijn supervisie de Audi Quattro, de V8 en de direct ingespoten diesel TDI.

De overstap naar Volkswagen AG volgt op 1 januari 1993, wanneer hij daar wordt aangesteld als CEO. Op dat moment staat de onderneming er tamelijk beroerd voor. Er wordt amper winst gemaakt en het is aan Piëch om dat tij te keren. Zijn speerpunten in die missie zijn het optimaliseren van de productie-efficiëntie en de kwaliteitsstandaard; twee variabelen die eerder omgekeerd dan recht evenredig aan elkaar zijn. Om de klus toch te klaren kaapt hij bij General Motors inkoper José Ignacio López weg. Deze Spanjaard is meester in het uitknijpen van toeleveranciers, maar blijkt behalve zeven medewerkers ook dozen vol vertrouwelijke documenten uit Detroit te hebben meegenomen, een ordinair staaltje bedrijfsspionage. De López-affaire loopt zo hoog op dat president Clinton en bondskanselier Kohl eraan te pas moeten komen.

Ondanks die pijnlijke affaire weet Piëch van Volkswagen AG weer een gezonde, winstgevende onderneming te maken. Maar niet al zijn wapenfeiten zijn onomstreden. Enige megalomanie kan de man niet worden ontzegd en naast het binnenslepen van onder meer Bentley en Lamborghini uit zich dat ook in projecten als de Phaeton en Touareg, modellen waarmee hij Volkswagen in het topsegment wil positioneren.

In 2002 treedt Piëch, gedwongen door zijn pensioengerechtigde leeftijd, af als CEO, maar hij neemt meteen een nieuw stel stevige teugels in handen als voorzitter van de raad van toezicht. Naast die teugels hanteert hij ook de zweep, wanneer hij in 2006 als een donderslag bij heldere hemel zijn opvolger Bernd Pischetsrieder de wacht aanzegt. Naar verluidt doet hij dit omdat Pischetsrieder enkele verliesgevende stokpaardjes van Piëch, waaronder de Phaeton, wil wegbezuinigen. Piëch schuift zijn jarenlange protégé Martin Winterkorn naar voren als nieuwe CEO en op die manier weet hij zijn grip op de firma nog verder te verstevigen.

In de jaren die volgen, zijn Piëch en Winterkorn een onafscheidelijk duo, waarvoor iedereen bij Volkswagen AG buigt tot de neus de tenen raakt. Maar in 2015 lijkt Winterkorn hetzelfde lot beschoren als zijn voorganger Pischetsrieder. In een interview in Der Spiegel choqueert Piëch de wereld met de legendarische woorden ‘Ich bin auf Distanz zu Winterkorn’. Vrij vertaald: ik neem afstand. Maar ditmaal bijt de hyena zijn tanden stuk; neef en medecommissaris Wolfgang Porsche neemt op zijn beurt afstand van Piëchs uitspraak en nog negen commissarissen doen datzelfde, waardoor niet Winterkorn, maar Piëch zelf wankelt. Kort daarop blijkt dat Piëch Matthias Müller (op dat moment CEO Porsche AG) al in de startblokken heeft staan, waarop Piëch de eer aan zichzelf houdt door zich samen met zijn (derde) vrouw Ursula, die ook commissaris is, terug te trekken. Vijf maanden later sneuvelt Winterkorn alsnog op dieselgate, om te worden opgevolgd door Müller; Piëch krijgt in tweede instantie dus zijn zin.

Vanaf dat moment lijkt Piëch van de (auto)wereldbodem verdwenen. De man die decennia lang het gezicht van Volkswagen was en geen beurs oversloeg, wordt nergens meer gezien of gehoord. Het enige ‘nieuws’ dat nog over hem naar buiten komt, betreft een rijdende rechter-achtig akkefietje met zijn buren in zijn buitenhuis aan de Oostenrijkse Wörthersee, waar hij elke jaar kruipend terug kan na een bezoek aan het befaamde en beruchte GTI-treffen.

Februari 2017 blijkt echter dat hij een getuigenis heeft afgelegd tegen Winterkorn, die vervolgd wordt in het dieselschandaal. Piëch zou verklaard hebben dat Winterkorn veel eerder dan hij zelf zegt op de hoogte was van het gesjoemel met uitstootwaarden. Is dat de reden waarom Piëch in april 2015 zijn zo omstreden uitspraak over Winterkorn deed?

Van het toneel verdwenen of niet, vervelen hoeft de inmiddels bijna tachtigjarige patriarch zich niet. Hij heeft bij vier vrouwen in totaal twaalf kinderen verwekt. Vijf daarvan hebben zijn eerste echtgenote Corina von Planta als moeder. Twee ontsproten aan zijn verhouding met Marlene, de ex-vrouw van zijn neef Gerhard Porsche, twee zijn de vrucht van een andere affaire en met zijn huidige vrouw Ursula, die de familie ooit binnenkwam als kindermeisje van Ferdinand en Marlene, kreeg Piëch zijn – vooralsnog – laatste drie nakomelingen. Dat kan dus een gezellige bende zijn aan de kersttafel bij de Piëchjes, vooropgesteld dat de twistziekte waar de oudere telgen van de familie aan lijden, niet erfelijk is. Want het is op zijn zachtst gezegd fascinerend dat mensen die ieder vermogend genoeg zijn om het begrotingstekort van een modern westers land uit eigen zak af te lossen, al decennialang over elkaar heen buitelen, vechtend om de laatste aandelen en rotcenten.

Dit artikel verscheen eerder op autoweek.nl.