Wie moderne literatuur leest, komt regelmatig Tesla’s tegen; het merk lijkt schrijvers aan te spreken. Ik vroeg een tweetal thrillerauteurs, de Amerikaanse Karin Slaughter en de Nederlandse Ilse Ruijters, waarom ze hun hoofdpersonen uitgerekend in Tesla’s hijsen.
Wie een beetje regelmatig een boek leest en thuis is in de hedendaagse literatuur, kan er bijna niet omheen dat Tesla onder schrijvers een veel gekozen merk is voor hun personages. De Nederlandse auteur Ilse Ruijters bombardeert Tesla tot antonomasie (een merknaam die tot soortnaam verwordt, zoals Jeep voor terreinwagen of Luxaflex voor zonwering) voor ‘auto’. In haar nieuwste roman ‘Meisje van me’ is hoofdpersoon Tom Tesla-rijder. Hij stapt niet in zijn auto, maar in de Tesla. Zijn vrouw rijdt de Tesla voor en hun tas verdwijnt in de kofferbak van de Tesla. In de Nederlandse dramaserie Vlucht HS13 wordt een van de personages goedkeurend begroet met ‘het gaat jou voor de wind hè?’ wanneer hij in een Model S komt voorrijden en ook de Amerikaanse bestsellerauteur Karin Slaughter gebruikt in haar thriller ‘Pretty Girls’ (in ons land uitgegeven onder de titel ‘Mooie Meisjes’) een Tesla als middel om te schilderen hoe succesvol haar personage Paul Scott is. Ergens halverwege het boek, wanneer Pauls vrouw en haar zus met de auto op pad gaan, gaat het zelfs bladzijden lang over die Tesla, wat er zo anders aan is, hoe je hem start (het leest bijna als een gebruiksaanwijzing) en uiteindelijk hoe lekker hij rijdt.
Wat is dat toch met Tesla’s en – vaak vrouwelijke – auteurs? “Een boom van een vent die in een Tesla rijdt is meteen een ander type dan iemand in een Aygo”, legt Ilse Ruijters uit. “Je ziet meteen iemand voor je. Ik heb ook eens een mislukte crimineel gehad, in mijn roman ‘De Onderkant van Sneeuw’, met een grote tribal op zijn achterruit. Die reed in een Nissan Sunny, met van die sportkuipjes erin.” Volgens Ruijters zegt een auto enorm veel over wie je bent: “‘Je auto is je huis op wielen. Daarin zing je ongegeneerd heel hard met de radio mee, zit je stiekem te snacken en voer je telefoongesprekken die niemand iets aangaan. Als ik een karakter goed wil neerzetten, is zijn auto dus heel belangrijk. Antagonist Tom is een zeer succesvolle mental coach, een soort goeroe. Zijn boodschap is dat succes en geluk maakbaar zijn. Hij leidt een snel leven, heeft een veel jongere vrouw en is de hele dag bezig met spiritualiteit. De witte Tesla waarin hij rijdt staat hiervoor symbool. Die auto is snel, sexy en opzichtig, maar tegelijkertijd schoon, milieubewust en stijlvol. Een Audi zou te poenerig zijn geweest, een BMW te conservatief en een Jaguar te excentriek.”
De Amerikaanse thrillerauteur Karin Slaughter (30 miljoen verkochte boeken) vertelt als dochter van een autodealer bovengemiddeld in auto’s te zijn geïnteresseerd: “Het grappige aan auto’s is dat ze in verschillende landen verschillende betekenis hebben. Bijvoorbeeld: hier in de VS rijden hufters Mercedes en coole mensen BMW. In Engeland is dat precies omgekeerd. In de periode dat ik Pretty Girls schreef, waren Tesla’s ontzettend cool, maar alleen bereikbaar voor de rijken. Toen raakte Elon Musk de weg kwijt en verloor Tesla zijn glans. Vervolgens kwam de productie echt op gang, werd de Model 3 een succes, hield Musk op zich als een mafkees te gedragen en was Tesla weer cool. In Pretty Girls gebruikte ik de Tesla als een verlengstuk van Pauls persoonlijkheid. Wees eerlijk: 150 duizend dollar neertellen voor een auto om het klimaat te ‘redden’ is het privilege van rijke mensen.”
Maar was het toch niet een staaltje product placement, die Tesla in Pretty Girls? “Absoluut niet. Maar mocht Elon Musk er een paar voor mijn deur afleveren, zal ik ze niet retour sturen. De auto’s waar ik mijn karakters in laat rijden, zeggen iets over hun persoonlijkheid en/of gemoedstoestand. In mijn Will Trent-reeks rijdt Sara BMW, Will een Porsche 911 en Faith een Mini. Elk van die auto’s zegt wat over zijn berijder: Sara is betrouwbaar en gedistingeerd, Will stuurs en lenig genoeg om er in te klimmen en Faith grappig en praktisch ingesteld. In Pretty Girls rijdt Paul Tesla omdat het een status symbool is en omdat hij een control freak is. Is je zijn garage opgevallen? Geen spatje olie mag op die smetteloze vloer vallen. Voor zo iemand is een Tesla wel zo praktisch.”
Dus concreet: wat zegt een Tesla over iemands persoonlijkheid? “Dat ligt aan de persoon, maar ook aan het land. In Nederland bijvoorbeeld maken al die fiscale voordelen een Tesla tot een slimme keuze. Hier in de Verenigde Staten kennen we dat niet. Al helemaal niet nu Trump vastberaden lijkt de planeet op te branden. Mijn romans spelen zich af in de VS in een bepaalde tijd, dus moet ik vanuit dat perspectief schrijven, maar tegelijkertijd zorgen dat mijn boodschap ook overkomt op lezers in andere landen. Als ik, inwoonster van het zuiden van de VS, een Tesla zou rijden, zou dat betekenen dat ik van mooie dingen houd en mij bekommer om het milieu en duurzaamheid. Maar Paul geeft geen donder om het milieu. Hem gaat het er alleen om dat andere mensen zijn spullen bewonderen. Bovendien lijkt hij in een Tesla belangrijk én deugdzaam. Je kunt er op vele manieren naar kijken. Ik bedoel: kom op zeg, als je echt met het milieu bent begaan, kun je een Prius rijden. Of naar je werk fietsen.”
Hoe kijk jij naar Tesla? “Op het gebied van EV’s en accutechniek zijn ze innovatiever en beter dan wie dan ook op dit moment. En juist die accu is het belangrijkste aspect voor een goede integratie in het energiesysteem, waarmee het veel invloed heeft op het afremmen of zelfs omkeren van de klimaatverandering. Dat gezegd hebbende: ik geloof dat we het er over eens kunnen zijn dat cultvorming rond Elon Musks persoon een heel slecht idee is. Lee Iacocca blowde toch ook niet in podcasts? Hoewel hij vast de nodige whisky achterover zal hebben geslagen. Maar feit is dat Tesla onlosmakelijk met Musk verbonden is, zoals Ford onlosmakelijk met Henry Ford was verbonden. Toch was Henry Ford een verschrikkelijk mens: antisemiet, racist, seksist, paranoïde, opdringerig en financier van rassenonderzoek dat de nazi’s hielp bij hun zogenaamde wetenschappelijke onderzoek tijdens de holocaust. Slechts enkele van die punten werden gedurende zijn leven als controversieel beschouwd. Er was internet noch CNN en de wereld verafgoodde de geniale captains of industry die onze economie door een revolutie loodsten, en vergaven ze hun talloze zonden ten faveure van de vooruitgang. Tegenwoordig weten we dat zulke mannen net zo vol waren met shit als van zichzelf. Helaas, ze zullen alleen maar verbeteren als wij dat van ze verlangen. Terzijde, een vrouw die dezelfde stommiteiten als Musk had uitgehaald, was lang en breed op een zijspoor gezet, hoe geniaal ze ook was geweest.”
Ook in de dankbetuiging van Pretty Girls komt Tesla uitgebreid ter sprake.. “Ik ben dol op alle auto’s, dus heb geen bepaalde merkvoorkeur. Toch maakt Tesla een serieuze kans op mijn voorkeur over alle andere merken, vooral als er een paar exemplaren mijn richting uit komen.”
Je volgende boek, Verzwegen, ligt op 9 juni in de winkel. Komen we daar ook weer een Tesla in tegen? “Niet in dit boek, maar ik sluit niets uit voor de toekomst. De vraag is wel of Tesla er dan nog is. De beste vernieuwers zijn niet per se winnaars. Cadillac trok aan het kortste einde toen Ford het merk verliet en de lopende band uitvond. In de vroege twintigste eeuw was Oldsmobile Daimlers grootste concurrent. Ooit een van de oudste merken, werd Oldsmobile in 2004 na meer dan 35 miljoen gebouwde auto’s gesloten. Als je nu een Olds rijdt, betekent dat heel wat anders dan bijvoorbeeld in de jaren 20, 60 of 90. Daarom moet je als schrijver goed oppassen met de merken waar je over schrijft. In Pretty Girls betaalt Paul een hoop geld voor die auto omdat het een statussymbool is. Dat soort kerels zul je altijd houden; tijdloos in hun hufterigheid.”
Dit artikel verscheen eerder in AutoWeek 14/2020.
