Frank Jacobs

journalist, schrijver en autojournalist

  • Artikelen
    • Karin Slaughter over Tesla
    • Dodenvlucht Neptune 212 wellicht diefstal
    • Neptune 212: dodenvlucht boven Katwijk
    • Dakota 079: de weggemoffelde vliegramp van Biak
    • Het duistere verleden van BMW-familie Quandt
    • Religieuze moord op zee: het geheim van de KW 171
    • Ferdinand Piëch, de geniale megalomaan van Volkswagen
    • Volkswagen: familievetes en stoeltjewip
    • De verdwenen Porsche van James Dean
    • Terugkeer van een dode baron (2)
    • Terugkeer van een dode baron
    • Portfolio
  • Columns
    • Corona: de aarde haalt opgelucht adem
    • Corona: een lesje in bescheidenheid
    • Corona: de zeven pluspunten
    • 2019 en mijn ingebeelde vriend
    • Zwarte Piet? Zand erover
    • De leugens van Koos Spee
    • Foei Halsema!
    • Een dagje aan het strand
    • De mysterieuze verdwijning van Anja Schaap: wat houdt de politie achter?
    • Wannabe-journalisten
    • Thierry Baudet: omfloerste poep
    • Arbeidsparticipatie: een pakketje schroot met een dun laagje chroom
    • Like me of zwijg
    • Vuurwerk? Rot op!
    • Lisette Vroege slachtoffer orgaanhandel?
    • Waarom Schiphol op zee bezopen is
    • Duitsland huichelland
    • Referendum: onderbuikdenkers aan de macht
    • Social influencers
    • Coen was een held
    • Aangifte doen is voor mietjes
    • 2018, het jaar van het non-nieuws
    • Wanneer wordt Lisette Vroege gevonden?
    • Waarom een dierenleven meer waard is dan een mensenleven
    • Boom!
    • Brexit? We still love you!
    • De opkomst van de tekschrijver, de ondergang van de journalist
    • Autojournalist
    • Dit is er mis met grote organisaties
    • Plastic tasjes
    • De armoedegolf van 2035: Zelfstandigen Zonder Perspectief
    • Verlengstuk
    • Vel d’Hiv: hoe bootvluchtelingen je vakantie bederven
    • Terug in je kist!
  • Fotografie
    • Photography
  • Televisie
    • Documentaires
    • Autoweek TV
    • Fifth Gear Europe
    • Tuf-tuf Club op TV
  • Contact
    • Over Frank
    • Contact
    • English
    • Français
    • Deutsch
  • English
  • Email
  • Facebook
  • Google+
  • Instagram
  • LinkedIn
  • Twitter
  • YouTube
Contact

Ferdinand Piëch, de geniale megalomaan van Volkswagen

16 maart 2017 door Frank Jacobs Reageer

Ferdinand Piëch wordt op 17 april 1937 in Wenen geboren als zoon van advocaat Anton Piëch en Louise Porsche, de zus van Ferry en dochter van Ferdinand Porsche sr. Anton Piëch heeft als rechterhand van Louises vader een belangrijke bijdrage geleverd aan het succes van de onderneming Porsche. Ferdinand Piëch is het derde kind uit dit huwelijk; na hem volgt nog een vierde.

Na een studie werktuigbouwkunde in Zürich treedt Piëch in 1963 in dienst van Porsche, dat op dat moment wordt geleid door zijn oom Ferry. Daar klimt hij algauw op tot de ontwikkelingsafdeling, om in 1971 technisch bedrijfsleider te worden. Daar bemoeit hij zich onder meer met de racerij (onder meer de roemruchte Porsche 917), een bezigheid die door zijn oom met fronsend voorhoofd wordt gadegeslagen, doch gedoogd; Ferry trekt het commerciële nut van die dure liefhebberij in twijfel. Maar het is een ander probleem dat Piëchs carrière bij Porsche voortijdig beëindigt. Dan al leven de families Piëch en Porsche in voortdurende onmin met elkaar, en Ferry Porsche besluit daarom in 1972 dat familieleden geen deel meer mogen uitmaken van de bedrijfsleiding van Porsche KG.

Piëch ruimt noodgedwongen zijn bureau in Zuffenhausen leeg en begint zijn eigen ingenieursbureau in Stuttgart, waar hij voor Daimler-Benz een vijfcilinder dieselmotor ontwikkelt. Zijn vrije ondernemerschap duurt niet lang, want later datzelfde jaar treedt Piëch in dienst van Audi, waar hij een leidinggevende functie op de ontwikkelingsafdeling aanvaardt. Ook daar verdiept hij zich in de vijfcilindertechniek met in 1976 de Audi 100 5E als resultaat. Later ontstaan onder zijn supervisie de Audi Quattro, de V8 en de direct ingespoten diesel TDI.

De overstap naar Volkswagen AG volgt op 1 januari 1993, wanneer hij daar wordt aangesteld als CEO. Op dat moment staat de onderneming er tamelijk beroerd voor. Er wordt amper winst gemaakt en het is aan Piëch om dat tij te keren. Zijn speerpunten in die missie zijn het optimaliseren van de productie-efficiëntie en de kwaliteitsstandaard; twee variabelen die eerder omgekeerd dan recht evenredig aan elkaar zijn. Om de klus toch te klaren kaapt hij bij General Motors inkoper José Ignacio López weg. Deze Spanjaard is meester in het uitknijpen van toeleveranciers, maar blijkt behalve zeven medewerkers ook dozen vol vertrouwelijke documenten uit Detroit te hebben meegenomen, een ordinair staaltje bedrijfsspionage. De López-affaire loopt zo hoog op dat president Clinton en bondskanselier Kohl eraan te pas moeten komen.



Ondanks die pijnlijke affaire weet Piëch van Volkswagen AG weer een gezonde, winstgevende onderneming te maken. Maar niet al zijn wapenfeiten zijn onomstreden. Enige megalomanie kan de man niet worden ontzegd en naast het binnenslepen van onder meer Bentley en Lamborghini uit zich dat ook in projecten als de Phaeton en Touareg, modellen waarmee hij Volkswagen in het topsegment wil positioneren.

In 2002 treedt Piëch, gedwongen door zijn pensioengerechtigde leeftijd, af als CEO, maar hij neemt meteen een nieuw stel stevige teugels in handen als voorzitter van de raad van toezicht. Naast die teugels hanteert hij ook de zweep, wanneer hij in 2006 als een donderslag bij heldere hemel zijn opvolger Bernd Pischetsrieder de wacht aanzegt. Naar verluidt doet hij dit omdat Pischetsrieder enkele verliesgevende stokpaardjes van Piëch, waaronder de Phaeton, wil wegbezuinigen. Piëch schuift zijn jarenlange protégé Martin Winterkorn naar voren als nieuwe CEO en op die manier weet hij zijn grip op de firma nog verder te verstevigen.

In de jaren die volgen, zijn Piëch en Winterkorn een onafscheidelijk duo, waarvoor iedereen bij Volkswagen AG buigt tot de neus de tenen raakt. Maar in 2015 lijkt Winterkorn hetzelfde lot beschoren als zijn voorganger Pischetsrieder. In een interview in Der Spiegel choqueert Piëch de wereld met de legendarische woorden ‘Ich bin auf Distanz zu Winterkorn’. Vrij vertaald: ik neem afstand. Maar ditmaal bijt de hyena zijn tanden stuk; neef en medecommissaris Wolfgang Porsche neemt op zijn beurt afstand van Piëchs uitspraak en nog negen commissarissen doen datzelfde, waardoor niet Winterkorn, maar Piëch zelf wankelt. Kort daarop blijkt dat Piëch Matthias Müller (op dat moment CEO Porsche AG) al in de startblokken heeft staan, waarop Piëch de eer aan zichzelf houdt door zich samen met zijn (derde) vrouw Ursula, die ook commissaris is, terug te trekken. Vijf maanden later sneuvelt Winterkorn alsnog op dieselgate, om te worden opgevolgd door Müller; Piëch krijgt in tweede instantie dus zijn zin.

Vanaf dat moment lijkt Piëch van de (auto)wereldbodem verdwenen. De man die decennia lang het gezicht van Volkswagen was en geen beurs oversloeg, wordt nergens meer gezien of gehoord. Het enige ‘nieuws’ dat nog over hem naar buiten komt, betreft een rijdende rechter-achtig akkefietje met zijn buren in zijn buitenhuis aan de Oostenrijkse Wörthersee, waar hij elke jaar kruipend terug kan na een bezoek aan het befaamde en beruchte GTI-treffen.

Februari 2017 blijkt echter dat hij een getuigenis heeft afgelegd tegen Winterkorn, die vervolgd wordt in het dieselschandaal. Piëch zou verklaard hebben dat Winterkorn veel eerder dan hij zelf zegt op de hoogte was van het gesjoemel met uitstootwaarden. Is dat de reden waarom Piëch in april 2015 zijn zo omstreden uitspraak over Winterkorn deed?

Van het toneel verdwenen of niet, vervelen hoeft de inmiddels bijna tachtigjarige patriarch zich niet. Hij heeft bij vier vrouwen in totaal twaalf kinderen verwekt. Vijf daarvan hebben zijn eerste echtgenote Corina von Planta als moeder. Twee ontsproten aan zijn verhouding met Marlene, de ex-vrouw van zijn neef Gerhard Porsche, twee zijn de vrucht van een andere affaire en met zijn huidige vrouw Ursula, die de familie ooit binnenkwam als kindermeisje van Ferdinand en Marlene, kreeg Piëch zijn – vooralsnog – laatste drie nakomelingen. Dat kan dus een gezellige bende zijn aan de kersttafel bij de Piëchjes, vooropgesteld dat de twistziekte waar de oudere telgen van de familie aan lijden, niet erfelijk is. Want het is op zijn zachtst gezegd fascinerend dat mensen die ieder vermogend genoeg zijn om het begrotingstekort van een modern westers land uit eigen zak af te lossen, al decennialang over elkaar heen buitelen, vechtend om de laatste aandelen en rotcenten.

Dit artikel verscheen eerder op autoweek.nl. 

Volkswagen: familievetes en stoeltjewip

21 juni 2016 door Frank Jacobs Reageer

Dieselgate betekende vorig jaar de val van VW-CEO Martin Winterkorn. Maar al eerder wankelde zijn troon, want achter de oerdegelijke schermen van ’s werelds een na grootste autobouwer woedt een ordinaire familiestrijd om geld en macht.

volkswagenwerkVoormalig Volkswagen-topman Ferdinand Piëch staat bekend als een ijskoude patriarch waar nooit een lachje vanaf kan, maar op 23 september jongstleden moeten zijn mondhoeken wel op zijn minst omhoog zijn gekruld. Dat was de dag dat Martin Winterkorn als CEO van Volkswagen de verantwoordelijkheid voor dieselgate nam en opstapte. Ruim dertig jaar lang was Winterkorn, ooit door Piëch weggehaald bij Bosch, Piëchs rechterhand. De beelden van beide grootindustriëlen, de hoofden bijeen gestoken overleggend, staan in de autowereld op ieders netvlies gebrand. Nog niet zo lang geleden gold Winterkorn dan ook als beoogd opvolger van Piëch als voorzitter van de raad van commissarissen. Maar al op 25 april vorig jaar vergaloppeert de tot dan toe onaantastbare Piëch zich daar zelf. Twee weken eerder had hij in een interview met het Duitse opinieblad Der Spiegel als een donderslag bij heldere hemel afstand genomen van zijn vertrouweling, met de legendarische woorden ‘Ich bin auf Distanz zu Winterkorn’, vrij vertaald dat ze uit elkaar zijn gegroeid. Een regelrechte motie van wantrouwen, waarop zijn neef en mede-commissaris Wolfgang Porsche antwoordde: “De uitspraak van de heer Dr. Piëch is zijn persoonlijke mening, die niet met de familie is afgestemd.”
Dat is een klap die de schijnbaar ongenaakbare Piëch niet had zien aankomen. Niet alleen Wolfgang Porsche, maar nog negen andere commissarissen kiezen partij voor Winterkorn. Tijdens een crisisberaad in Salzburg wordt Piëch voor het blok gezet: geen openlijke kritiek meer op Winterkorn, of eruit. Even lijkt het erop dat Piëch eieren voor zijn geld kiest, maar later lekt uit dat hij Porsche-CEO Matthias Müller op Winterkorns stoel wil schuiven. De meerderheid die hij nodig heeft in de raad van commissarissen krijgt hij niet, waarop Piëch besluit zich terug te trekken, waarbij ook zijn vrouw Ursula haar commissariaat opgeeft.

Dolk
We moeten Winterkorn nageven dat hij zich niet laat kennen. Ondanks de dolk die zijn voormalige beschermheer hem in de rug probeerde te duwen prijst hij Piëch op de eerstvolgende jaarvergadering uitvoerig: “Ik hecht er belang aan bij deze gelegenheid de heer Dr. Piëch te bedanken, uit naam van alle 600.000 medewerkers, maar ook persoonlijk. Ferdinand Piëch heeft in de afgelopen vijf decennia als geen ander een stempel gedrukt op de automobielindustrie. Als ondernemer, als ingenieur en als moedige visionair. Dit bedrijf en zijn mensen, ook ik, hebben heel veel aan de heel Dr. Piëch te danken. Dat blijft. Voor dit levenswerk hebben wij, en heb ik, groot respect.”
De poging Winterkorn te wippen is niet de eerste onverwachte uitval van Piëch naar een topman. In 2006 werd toenmalig CEO Bernd Pischetsrieder het slachtoffer van Piëchs onberekenbaarheid. Hij zat nietsvermoedend naast Piëch toen die, op de vraag of Pischetsrieders contract verlengd zou worden, zijn schouders ophaalde en veelbetekenend zweeg. Voor wie Piëch kent, zegt dat meer dan duizend woorden. In werkelijkheid was het contract toen al verlengd, maar dat weerhield Piëch er niet van Pischetsrieder te vervangen door Winterkorn. Later verklaarde hij dat Pischetsrieder de verkeerde man op die post was. Naar verluidt vond dat oordeel zijn oorsprong in het feit dat Pischetsrieder in zijn saneringsdrang kostbare lievelingsprojecten van Piëch, zoals de Phaeton, had willen schrappen.



Schavot
In 2009 is het de beurt aan Porsche-CEO Wendelin Wiedeking om het schavot te betreden. Middels een briljante truc met aandelen probeerde hij een jaar eerder Volkswagen bij Porsche in te lijven. Dat leek te lukken, maar de crisis sloeg toe, de banken wilden hun geld terug en Porsche kwam in de problemen. Alleen Volkswagen kan Porsche redden, maar de keiharde Piëch zet het levenswerk van zijn grootvader het mes op de keel. Hij zinspeelt op een mogelijk faillissement van Porsche en geeft ze precies vier weken om orde op zaken te stellen. “Het kan niet zo zijn dat Volkswagen voor de genomen risico’s van een ander bedrijf moet boeten,” stelt Piëch.
Zijn genadeloze patstelling is geworteld in een al lang spelende familievete tussen de Porsches en de Piëchs over de macht binnen de Porsche Holding. Het bestuur daarvan telt drie Porsches en twee Piëchs, en het hoofd van de Porsche-tak, Wolfgang Porsche (ook wel WoPo genoemd), trekt mede dankzij het groeiende aandeel van Porsche in VW steeds meer macht naar zich toe, waardoor rond 2008 de positie van Piëch wankelt. WoPo ziet niets in de bestuursstructuur van VW, maar om die te wijzigen, moet Porsche een 75% aandeel bemachtigen en moet het vetorecht van Niedersachsen opzij.
Hier grijpt Piëch zijn kans. Hij zoekt steun bij Christian Wulff, gouverneur van Niedersachsen en commissaris bij VW. De twee staan op slechte voet met elkaar, maar Piëchs vrouw Ursula weet de vrede te herstellen. Wulff span daarop Angela Merkel voor zijn karretje en Niedersachsen behoudt zijn vetorecht, waardoor de machtsovername van Porsche geblokkeerd is. Wiedeking en WoPo zijn woedend en niet alleen hij. De andere Piëchs willen Ferdinand afzetten als familiehoofd, maar zien daar achteraf toch maar vanaf.

Onervaren
En dan gebeurt in april 2015 dan toch het ondenkbare: de raad van commissarissen krijgt Ferdinand Piëch klein. Wanneer zijn zetel en die van zijn vrouw worden ingenomen door zijn nichtjes Julia Kuhn-Piëch (34, makelaar) en Louise Kiesling (57, modeontwerpster en zakenvrouw) gebruikt Piëch opnieuw de media om zijn onvrede te uiten. Tegen Bild zegt hij dat beide vrouwen te onervaren zijn en amper banden met de auto-industrie hebben. Dat Julia in oktober al weer het veld moest ruimen om plaats te maken voor financieel directeur Hans Dieter Pötsch, zal Piëch dan ook goed hebben gedaan. Net zoals het feit dat Matthias Müller, die Piëch in april al op Winterkorns stoel had willen zetten, nu door de raad van commissarissen tot CEO is benoemd. Ferdinand Piëch mag dan weg zijn, zijn wil echoot na.
Maar ach, hij is 79, een mooie leeftijd om het rustiger aan te doen. Bovendien is hij nog steeds grootaandeelhouder. Ondertussen wordt zijn neef Florian Piëch getipt als het toekomstige hoofd van de familie. Florian is niet alleen achterkleinzoon van Ferdinand Porsche, maar ook kleinzoon van Heinrich Nordhoff (zie kader VW AG), die na de oorlog Volkswagen groot maakte. Family business dus, maar nooit as usual.

*  *  *


vwkeverVW AG
In 1937 werd Volkswagen opgericht  voor de massaproductie van de Kever, een project dat zo groot moest worden dat er in de buurt van de fabriek zelfs een compleet nieuwe stad uit de grond werd gestampt: Wolfsburg. De Tweede Wereldoorlog gooide roet in het eten en gedurende die jaren concentreerde de nieuwe fabriek zich op kleine militaire voertuigen, de Kübelwagen en de Schwimmwagen. Daar naast werd in Wolfsburg ook de V1 gebouwd, wat voor de geallieerden reden was de fabriek zwaar te bombarderen.

Na de oorlog werd de fabriek hersteld en de productie van de Kever hervat, maar noch de Engelsen, noch de Amerikanen zagen heil in het autootje. In 1948 werd Volkswagen door de Engelsen teruggegeven aan de Duitse regering, die voormalig Opel-baas Heinz Heinrich Nordhoff aan het roer zette. Dat bleek een slimme zet, want Nordhoff geloofde wél in de Kever. Dankzij doorlopende verfijning van de techniek, hoge kwaliteitsnormen en verhoging van de efficiëntie aan de productielijn wist hij de Kever tot een wereldwijd succes te maken. Aan de groei leek geen einde te komen. In 1965 werd Auto Union ingelijfd, in 1986 kwam Seat bij de club, in 1994 gevolgd door Škoda. Net voor de millenniumwissel kocht VW Bentley, Bugatti en Lamborghini. De Zweedse vrachtwagenproducent Scania moet sinds 2008 verantwoording afleggen aan Wolfsburg en sinds 2012 zijn Ducati, MAN en Porsche eigendom van Volkswagen.


piechBestuur
Volkswagen AG wordt geleid door een zevenkoppig bestuur, bestaande uit topmanagers van verschillende takken van het concern. Aan het hoofd van dit bestuur staat de CEO, tot vorig jaar Martin Winterkorn. De raad van commissarissen (of raad van toezicht) wijst de bestuursleden aan, controleert het bestuur en moet belangrijke besluiten wegen en accorderen. De raad telt twintig leden, inclusief de voorzitter, die belangrijke aandeelhouders vertegenwoordigen. Het voorzitterschap werd tot april vorig jaar bekleed door Ferdinand Piëch, sinds oktober 2015 slaat financieel directeur Hans Dieter Pötsch er de hamer.


piechcowboyPiëch
Ferdinand Piëch werd op 17 april 1937 in Wenen geboren als zoon van Louise en Anton Piëch. Moeder Louise was de dochter van Ferdinand Porsche, Anton Piëch was een advocaat die de zaken van Ferdinand behartigde en in 1928 met diens dochter trouwde. Ze kregen vier kinderen: Ernst, Louise, Hans-Michel en Ferdinand. Na zijn doctoraal werktuigbouwkunde begon Ferdinand zijn loopbaan bij Porsche. In 1972 stapte hij over naar Audi, waar hij net als bij Porsche manager bij de ontwikkeling was. De oer-Quattro en de vijfcilindermotoren waar Audi destijds furore mee maakte, kwamen uit Piëchs koker. In 1993 werd Piëch benoemd tot voorzitter van de raad van bestuur van Volkswagen AG. Als hoogste baas van het moederconcern werd hij meteen in het diepe gegooid. Volkswagen bevond zich in zwaar weer, maar de nieuwe topman wist het tij te keren. De merken VW en Audi werden onder hem tot grote hoogte gebracht en Piëch zat achter de acquisities van de exclusieve merken.
In 2002 moest Piëch wegens het behalen van zijn pensioengerechtigde leeftijd aftreden als voorzitter, maar door toetreding tot de toezichtraad, waar hij tot april 2015 voorzitter van was, wist hij de touwtjes in handen te houden.
Piëch geldt niet alleen als een uiterst getalenteerd manager, maar is ook een briljante technicus. Daarnaast is hij gefascineerd door de oosterse cultuur, zeilt hij graag en heeft hij twaalf kinderen bij vier verschillende vrouwen. Tegenover zijn talenten staat een opmerkelijke handicap: Piëch is dyslectisch.


Dit verhaal verscheen eerder in AutoWeek 41/2015

Over Frank Jacobs

Frank Jacobs (1966) is crossmediaal en multimediaal journalist en schrijft, fotografeert en filmt voor onder meer AutoWeek, NU.nl, Quest Historie, GTO Magazine en Lifestyle Almere. Daarnaast presenteert hij autoprogramma’s op AutoWeek TV en voorheen Discovery Channel.

Hij studeerde automobiel management en Frans en woonde en werkte jarenlang afwisselend in Frankrijk, Engeland, Duitsland en Spanje.

Lees meer over Frank Jacobs.

Zoeken

Copyright 2015 | Frank Jacobs | KvK Almere 62518755