Met de stijgende brandstofprijzen en overige inflatie steekt het begrip armoede weer zijn kop op. Steeds meer gezinnen verdwijnen onder de armoedegrens, zo klinkt het overal. Maar hoe erg is het nou werkelijk? De oplossing ligt binnen handbereik.

Vrijwel elk kind heeft een smartphone van zo’n 800 euro in de broekzak en een bijbehorend abonnement van een paar tientjes per maand. Bij de meeste kinderen steken Apple Airpods uit de oren (180 euro) en ik zie steeds meer kinderen rondrijden op elektrische fietsen (gemiddeld 1.500 euro). Zonder dure merkkleding kunnen ze uiteraard niet meer voor de dag komen en verre vliegvakanties zijn doodgewoon. Ik keek laatst een documentaire over armoede in Nederland, waarin een vrouw haar beklag deed dat ze drie jaar geleden voor het laatst op vakantie was geweest. Naar Kreta, en tijdens de vlucht terug hoorde ze mensen achter haar zeggen dat ze over een paar weken weer naar Ibiza gingen. Nou, dat zat er voor haar niet in, klaagde de dame.



Me dunkt. Ik – opgegroeid in de late jaren zestig en zeventig – liep in kleren van de Zeeman, reed op een oude, tweedehands fiets en van de draaischijftelefoon had ik af te blijven; veel te duur. ‘s Zomers gingen we een week met de auto naar de Belgische kust. Ik was 26 toen ik voor de eerste keer een vliegtuig vanbinnen zag en dat was een zakelijke reis. Naar de huidige maatstaven zou dat een jeugd onder de armoedegrens zijn geweest, maar ik heb slechts herinneringen aan heel gelukkige, rijke jaren.

Club van Rome

Zo eenvoudig is het. We zijn niet richting de armoedegrens gezakt, onze welvaart is steeds verder gestegen en desondanks klom de armoedegrens sommigen voorbij. Al in 1972 waarschuwde de Club van Rome ons dat we op veel te grote voet leefden. We lazen het rapport, schoven het terzijde en in plaats van te minderen, voerden we onze populatie en consumptie steeds verder op. In 2020 zette de pandemie ons even met de voeten terug op de grond, maar zodra de beperkingen waren opgeheven, begonnen we aan een inhaalrace, alsof we niet wisten dat Corona een symptoom van onze consumptie is.

Plafond bereikt

Inmiddels stoten we ons hoofd steeds vaker aan het plafond waar de Club van Rome ons een halve eeuw geleden al voor waarschuwde. Omdat we met te veel mensen te veel willen, zitten we nu met een energiecrisis, chiptekort, vluchtelingencrisis, oorlogsdreiging, stikstofcrisis, voedseltekort, woningcrisis, drinkwaterschaarste en inflatie. Gezinnen zien zich geconfronteerd met exponentieel stijgende energieprijzen en andere kosten in het levensonderhoud. Dat gaat om serieuze bedragen, maar nog steeds minder dan de som van de zaken die ik als kind moest ontberen. Maar in plaats van er zelf wat aan te doen, wijst iedereen naar het kabinet. Zelfredzaamheid is tegenwoordig ver te zoeken.

Armoedegrens omlaag

Het goede nieuws: dat alles maakt het armoedeprobleem in Nederland heel eenvoudig oplosbaar. Niet de koopkracht moet omhoog, maar de armoedegrens moet omlaag. Dan komen al die arme mensen weer met hun verwende hoofdjes boven water en voelen ze zich straks net zo rijk en gelukkig als ik ooit deed in mijn Zeeman-kleding op mijn tweedehands rammelkast.