Frank Jacobs, journalist

Een dagje aan het strand

23 juni 2019 door Frank Jacobs Reageer

Op 18 km uit de kust staan een paar windturbines. Horizonvervuiling, zeggen de tegenstanders, horeca-ondernemers en toerisme voorop. Maar wie op een mooie zomerdag naar het strand van Katwijk gaat, merkt dat de echte vervuiling veel dichterbij is dan die bijna onzichtbare molens aan de horizon.

“Heeft u ook verse jus?”
“Zeker,” knikt de jongen. Hij tikt mijn bestelling op zijn smartphone en verdwijnt richting de bar.
Ik leun achterover en laat mijn blik over de rokende en zwetende menigte glijden. Hoewel het nog voor de middag is, zijn vrijwel alle tafels, banken en ligstoelen van strandpaviljoen Pxxx xx al bezet. Het is zondag en volgens het KNMI gaan we vanmiddag richting de dertig graden. Vlak voor mij zit een groep mannen van middelbare leeftijd. Wat ze precies bindt, is moeilijk te zeggen, maar ik geloof niet dat het bevriende cardiologen zijn. Er is in elk geval één overeenkomst: ze hebben allemaal – alle tien, tel ik nu – een bonte verzameling tatoeages op hun omvangrijke lijf. Ik probeer de afbeeldingen en teksten te ontcijferen. Runentekens, gotische letters, Chinese karakters: culturele verbroedering begint op de lijven van de simpelen der geest. Een van de mannen heeft een meer dan levensgrote schedel met stetson over de hele breedte van zijn rug. Tussen de schouderbladen van zijn maat prijkt een schepsel dat Tolkien en J.K. Rowling samen na een wilde avond vol drank en drugs nog niet verzonnen hadden gekregen. Hier zit minstens een kamerzetel aan electoraat PVV bijeen. Forum voor Democratie is zelfs voor deze heren te hoog gegrepen, vrees ik.

“Verse jus?” De jongen zet het glaasje op mijn tafel. Ik bedank hem, vis het rietje uit mijn drankje en neem een slok. Is dit verse jus? Als je dit vocht in een analyse-apparaat zou doen, zou spontaan een reclamespot van Appelsientje op het computerscherm verschijnen. Op zijn gunstigst; dit is eerder een Lidl-huismerk. Voor de zekerheid kijk ik op de kaart. Er staat toch echt ‘verse jus’. En de prijs (€4,75 voor dit pisglaasje) maakt dat je mag verwachten dat de baas de sinaasappels hoogstpersoonlijk aan je tafel komt uitpersen, terwijl zijn vrouw je schouders met kokosolie los masseert en de fanfare je lievelingsmuziek speelt.

Ik denk dat de baas er vandaag niet is. Hij moet op cursus zijn, waar zijn muziekkeuze wordt verfijnd. Uit de luidsprekers van het terras klinkt harde après-ski-muziek: Ik heb een toet-toet-toeter op mijn waterscooter.. Is dit zijn manier om de tafeltjes zo gauw mogelijk weer vrij te krijgen voor nieuwe klanten? De cardiologen naast mij jaagt hij er in elk geval niet mee weg. Ze deinen met de muziek mee en zwaaien met hun bierflesjes en sigaretten in de lucht. Pas na een tijdje ontdek ik dat die muziek niet uit de speakers van Pxxx xx komt, maar uit de gettoblaster van de mannen. Pxxx xx durft mij voor €4,75 Appelsientje als verse jus te verkopen, maar voor een grote groep getatoeëerde kerels met dreunende gettoblaster doen ze braaf hun eigen muziek uit.

Ik besluit in de toeter en de waterscooter mijn meerderen te erkennen en reken af. Ik geef het kind van de bediening ondanks de Appelsientje nog een euro fooi, omdat ik heb gehoord dat Pxxx xx van alle strandtenten het slechtst betaalt, klok mijn verse Appelsientje weg en loop richting de branding, waar ik na enig zoeken nog een plekje weet te bemachtigen. Ook hier allemaal mensen om me heen die zo aardig zijn mij mee te laten delen in hun nicotine en muziek, maar het staat in elk geval niet zo hard als de waterscooter van de cardiologenclub.

Al gauw hoor ik de muziek van de mensen om mij heen niet eens meer, want een enorme speedboot doet bulderende op-en-neertjes voor het strand. De schipper, die met zijn voorkomen naadloos bij het groepje van Pxxx xx zou passen, scheert af en toe gevaarlijk dicht langs de laatste paar zwemmers die zich nog niet uit de voeten hebben gemaakt. De reddingsbrigade kijkt de andere kant uit. 75 jaar geleden staken dappere mannen vanaf dit strand bij nacht en ontij in zee om per kajak de 150 km lange overtocht naar Engeland te wagen, tussen Duitse patrouilleboten door. Deze geslaagde snackbarhouder waant zich een held door met zijn drijvende damesbrommer voor het stand op en neer te racen.

Ik pak mijn spullen en ga naar huis. Misschien dat ik vanavond, voor het slapen gaan, nog een stukje over het strand ga lopen. Wanneer alleen de lege bierblikken, volle luiers en sigarettenpeuken van deze mensen nog zijn achtergebleven.
Ach, voor je het weet is het weer herfst.

De mysterieuze verdwijning van Anja Schaap: wat houdt de politie achter?

19 juni 2019 door Frank Jacobs 4 Reacties

Anja Schaap, de jonge vrouw die eind mei na een avondje stappen in het niets verdween, is dinsdag dood aangetroffen in de Noordzee boven de Waddeneilanden, net voordat haar vermissing van regionaal nieuws eindelijk een item in Opsporing Verzocht was geworden. Haar lichaam mag dan gevonden zijn, wat er in de aanloop naar haar vermissing met haar gebeurde, is nog steeds een mysterie. Wie kritisch naar de uitzending van Opsporing Verzocht keek, kan niet anders concluderen dan dat de politie óf griezelig weinig weet, óf heel veel achterhoudt.

Op dinsdagavond 28 mei 2019 om 19:25 arriveert de 33-jarige Anja Schaap bij café In den Blauwen Bock aan de Badstraat, net achter de boulevard van het strand van Katwijk aan Zee. Ze brengt de avond door met een neef, die in een B&B erboven logeert. Om 01:50 verlaat ze het café alleen, slaat rechtsaf richting de kruising met de Tramstraat, die ze volgens camerabeelden ‘tegen tweeën’ oversteekt. Om 2:04 wordt ze op de Binnensluis gefilmd door een camera van snackbar De Heeren van Katwijck, wat overeen komt met de meest logische weg naar haar appartement aan de Wega, vlakbij Space Expo. Om 2:40 rammelt ze aan de deur van cafetaria Family aan de Poolster, 200 meter van haar huis. Dat is gesloten, dus keert ze onverrichter zaken terug. Waarheen, dat is onduidelijk, want de Poolster is een zijstraat van haar logische route. Pas een uur later, om 3:40, wordt ze opnieuw gefilmd door de camera van de Heeren van Katwijck aan de Binnensluis. Ditmaal slaat ze af richting de Buitensluis, via de Kanaaldijk. Tien minuten later filmt een camera aan de andere kant van de Buitensluis in de verte een silhouet dat sterk lijkt op Anja Schaap en als ze dat inderdaad was, zijn dit de laatste beelden van de vrouw. Om 6:10, twee uur en twintig minuten na die laatste beelden, wordt op de Campingweg, een stuk terug richting haar huis, net voorbij de Heeren van Katwijck, een vrouw gezien die Anja geweest zou kunnen zijn. Ruim twee dagen later, vrijdagochtend 1 juni, wordt in het water op de hoek van de Melkweg en het fietspad Rijnsoever Zuid Anja’s zwarte tas gevonden, waarin onder meer haar mobiel.

Vrijwillige verdwijning

Tot zover de feiten. Daarmee valt Anja’s tocht aardig te reconstrueren, maar dat levert meer vragen op dan antwoorden. Om te beginnen is het opmerkelijk hoe weinig mededeelzaam de politie is over Anja’s persoonlijke omstandigheden. Hoe staat ze in het leven? Heeft ze een relatie, kinderen, problemen, werk? Allemaal zaken die met haar verdwijning te maken zouden kunnen hebben, of een al dan niet vrijwillige verdwijning meer of juist minder waarschijnlijk maken. Aanvankelijk wordt zelfs haar achternaam stil gehouden. Opmerkelijker nog is hoe de politie om de feiten heen draait omtrent haar omstandigheden die avond. “Ze lijkt vrolijk”. Wat heet: de diverse camerabeelden laten duidelijk zien dat ze nogal onvast loopt. Wie daaraan twijfelt: bekijk de beelden van het begin van de avond en je weet dat Anja toen wél een vaste tred had. Op de beelden van de bar is te zien dat ze nogal giechelig doet. Voor een vreemde lijkt ze aangeschoten, maar dat zou nog haar aard kunnen zijn. Zeker is echter dat ze moeite heeft haar wijnglas op het viltje te krijgen en het rechtop te houden. Nou is het het goed recht voor een volwassen vrouw om af en toe een avondje los te gaan, en dat haar alcoholgebruik daarna niet aan de grote klok gehangen wordt, maar in dit geval zou het zomaar cruciale informatie op de weg naar de ontknoping van het mysterie kunnen zijn.

Logische route

Want zeg zelf: wat wil een mens na ruim vijf uur gezellig pimpelen? Een vette bek en onder de wol. Aanvankelijk lijkt haar pad ook keurig die richting in te gaan. De tijdsintervallen tussen de eerste cameraregistraties komen aardig overeen met haar meest logische weg naar huis: via de Sluisweg over de Binnensluis en de Melkweg naar de Wega. Wie om 01:50 bij In den Blauwen Bock vertrekt, zal inderdaad zo rond 2:04 De Heeren van Katwijck passeren. Maar de volgende keer dat Anja wordt gefilmd is bij cafetaria Family, lopend 13 minuten verder. Ze doet daar echter 36 minuten over, waarmee we haar 23 minuten kwijt zijn. Daarna loopt ze weer weg bij Family en duurt het een uur voordat ze die 13 minuten terug naar de Heeren van Katwijck heeft overbrugd. Opnieuw zijn we haar kwijt, nu ruim drie kwartier.
Wat heeft Anja in die drie kwartier gedaan? Wie de beelden van snackbar Family goed bekijkt, zal zien dat ze niet aan de deur trekt als een teleurgestelde klant die op een broodje shoarma voor het slapen gaan rekent (naar binnen turend op zoek naar een teken van leven), maar eerder als iemand die gewend is de sleutel te hebben (ze lijkt zelfs in haar tas te kijken terwijl ze dat doet). Ze geeft het al gauw op en verdwijnt onverrichter zaken in dezelfde richting als waar ze vandaan is gekomen: naar haar huis, dat bijna letterlijk om de hoek is? Of naar iemand?

Opsporing Verzocht

Het heeft er in elk geval alle schijn van dat ze in die drie kwartier weer heeft gedronken, of (al dan niet vrijwillig) iets anders heeft gebruikt dat haar motoriek niet ten goede kwam. Want waar ze op de beelden rond cafetaria Family al wat vaster op haar benen staat dan net na het verlaten van In den Blauwen Bock, lijkt ze op de beelden van 3:40, wanneer ze van de Hoorneslaan rechtsaf slaat naar de Kanaaldijk, bij elke stap bijna over haar eigen benen te struikelen. Of is ze drijfnat, zoals meerdere mensen opperen? Uit de screenshot rechts zou je kunnen opmaken dat ze op haar telefoon kijkt. Hoe dan ook, ze weet de Buitensluis tien minuten later te bereiken (als we de vage beelden van de camera aan de andere kant van de dijk mogen geloven), om vervolgens in het niets te verdwijnen, haar dood tegemoet.
Of haar tas in het water bij de Melkweg verdwijnt bij haar tweede passage (tussen 2:40 en 3:40), of pas nadat de laatste beelden worden gemaakt (3:50), zegt de politie niet te weten. In Opsporing Verzocht wordt immers betwijfeld of ze op de beelden van 3:40 haar tas nog bij zich heeft en aangezien haar telefoon daar in zit, mag je verwachten dat het moment van te water gaan nauwkeurig vast te stellen is (mits ze haar telefoon niet eerder zelf uitschakelde, of de accu het begaf). Daaruit mogen we voorzichtig concluderen dat Anja’s telefoon nog na 3:50 een mast heeft aangestraald.

Verkeerde persoon

De vrees dat Anja Schaap de verkeerde persoon is tegengekomen, al dan niet op of rond de parkeerplaats in de Noordduinen, is natuurlijk levensgroot. Wanneer ze inderdaad zo onder invloed van wat dan ook was als de beelden van 3:40 doen geloven, kan ze een gemakkelijke prooi zijn geweest voor een kwaadwillende. Maar dat scenario verklaart niet wat een gezonde jonge vrouw er toe dreef om na een gezellig avondje in de kroeg nog urenlang rond te dolen, waarbij ze op een gegeven moment bijna thuis was, maar toch weer terug ging. Dat ze na vijf en een half uur in de kroeg wat onvast op haar benen stond, is niet zo raar. Maar het lijkt erop dat ze tussen 2:40 en 3:40 opnieuw een flinke dosis alcohol binnen kreeg. Hoe? Van en/of met wie? Tenzij diegene iets met haar verdwijning te maken heeft, is het vreemd dat de politie dat niet lijkt te weten; het is immers niet strafbaar een volwassen vrouw op een paar drankjes te trakteren, maar desondanks heeft hij of zij zich blijkbaar niet gemeld. Of had ze zelf een heupfles ‘for the road’ op zak? Onwaarschijnlijk: dat is vooral iets voor mensen met een drankprobleem, en dan zou haar familie daar toch van hebben moeten geweten. Het zou allemaal nog geheimzinniger worden als blijkt dat de onbekende vrouw die om 6:10 op de Campingweg is gezien inderdaad Anja was. Dat zou betekenen dat ze na haar moment op de Kanaaldijk nóg ruim twee uur heeft gedoold.

Mysterie

Nu haar lichaam is gevonden, is de onzekerheid over haar lot weggenomen. Maar dat doet niets af aan de raadsels rond de uren die vooraf gingen aan haar raadselachtige verdwijning.

Update: woensdag 18 december 2019, ruim zes maanden na haar dood, maakt justitie bekend dat Anja Schaap niet door een misdrijf om het leven is gekomen.

Wanneer wordt Lisette Vroege gevonden?

1 juni 2019 door Frank Jacobs 1 Reactie

Spoorloos verdwijnen lijkt onmogelijk in een overvol land als het onze. Toch gebeurt het af en toe. Onlangs opnieuw, toen de 33-jarige Anja Schaap na een avondje stappen in Katwijk niet meer thuis kwam. Inmiddels is Anja Schaap gevonden, maar dat gebeurde nooit met Lisette Vroege, een vrouw van midden twintig die op een mooie zomeravond in 1992 volslagen onverwacht in het niets verdween. Waarom is Lisette tot op de dag van vandaag onvindbaar?

Het is woensdagavond 3 juni 1992. Op het terras van tennisclub WOC, aan de Zeeweg die Haarlem met Bloemendaal aan Zee verbindt, zit de 27-jarige Lisette Vroege bij te komen van een uurtje tennis. Ze heeft net met een makelaar gesproken, omdat ze op zoek is naar een nieuwe woning. Tegen negenen hangt de zon al laag boven de Noordzee. De schaduwen van de bomen rond het sportcomplex worden langer en Lisette krijgt het koud. Ze zegt tegen haar vriend Dinand Heiner (26), die nog een balletje slaat, dat ze vast naar huis gaat en stapt in haar blauwe Volkswagen Polo met kenteken JK-28-HJ. Ze rijdt in zo’n tien minuten naar haar appartement op de eerste verdieping van Kleverparkweg 44, een statig herenhuis ten noorden van het centrum van Haarlem.
Het is een leuk appartement, maar Lisette heeft van haar huurbaas te horen gekregen dat ze er uit moet. Hij gaat verbouwen en wanneer dat klaar is, zal de huur te hoog zijn voor de jonge, net afgestudeerde fysiotherapeute. Vijf voor half tien zien twee buurvrouwen en een passerende hardloopster nog hoe Lisette haar auto parkeert en door het tuinhekje naar de voordeur loopt. Het is de laatste bekende keer dat iemand Lisette heeft gezien.

Dinand wacht een verrassing

Volgens zijn eigen verklaring arriveert vriend Dinand (soms geschreven als Dynand, Dynant of Dinant) rond tienen bij Lisette’s huis. Al vanaf de straat ziet hij dat er geen licht brandt, terwijl zowel Lisette’s auto als haar fiets gewoon voor de deur staan. Binnen wacht hem, zo vertelt hij de politie, een tweede verrassing. Lisette’s tennisschoenen en racket staan niet, zoals gebruikelijk, onderaan de trap. Bovendien is ook de deur boven, de toegang tot het appartement, op slot. In 1992 heeft nog niemand een gsm op zak, dus Dinand kan niet veel meer doen dan afwachten. Wanneer Lisette om elf uur nog geen teken van leven heeft gegeven, belt hij de politie. Die ziet in zo’n korte verdwijning nog geen reden tot paniek en ook wanneer Dinand een half uur later nog eens belt en een derde keer om kwart over twee, zegt de politie dat ze vast gauw weer terug zal komen.

Ruziënde man en vrouw

Maar terugkomen doet Lisette niet. Ze blijft de hele nacht weg en de volgende dag neemt de politie aangifte op van vermissing. Het gebruikelijke onderzoek komt op gang, maar er wordt geen enkel spoor van geweld of andere aanwijzingen gevonden die indicaties geven wat er met de jonge vrouw is gebeurd nadat ze die woensdagavond naar haar voordeur liep. Een buurvrouw denkt een ruziënde man en vrouw te hebben gehoord, maar haar verklaring is te onzeker; ze had het geluid van de televisie nogal hard staan. Lisette is onvindbaar, net als haar schoenen en racket. Dat laatste is voor de recherche reden om aan te nemen dat Lisette niet naar binnen is gegaan. Werd ze voor de deur door iemand aangesproken en is ze met hem (of haar), al dan niet vrijwillig, meegegaan?
De vrienden van Lisette beginnen een posteractie en burgers gaan massaal op zoek. De lokale Rotary, een hengelclub, Lisette’s oude middelbare school: de betrokkenheid is groot. Helderzienden turen in hun glazen bollen, maar van Lisette geen spoor en de zaak zit muurvast.

Zelfmoordscenario

Op 26 oktober, een kleine vijf maanden na de verdwijning, wordt in het talud van de Delftlaan, ter hoogte van de tegenwoordige ijsbaanhal, hemelsbreed zo’n achthonderd meter van haar woning, Lisette’s Donnay-racket gevonden. Het is gebroken. De politie zoekt de omgeving verder af en vindt vier dagen later in een sloot een van de vermiste tennisschoenen. Het NFI vindt op de spullen geen bruikbare sporen, maar dat en hoe ze gevonden zijn, maakt de kans dat Lisette vrijwillig is verdwenen wel een stuk kleiner. Die was overigens al niet heel groot, omdat ze verder helemaal niets had meegenomen die woensdagavond. Ook het zelfmoordscenario is nu een stuk minder aannemelijk, al was dat al erg onwaarschijnlijk. Waarom zou ze eerst naar huis zijn gegaan om vervolgens met haar racket onder de arm elders een eind aan haar leven te maken?

Neurotische bokser

Vele jaren later, in 2012, spreken rechercheurs van een ‘kale verdwijning’: geen lijk, geen motief, geen bloedsporen, geen teken van leven. In de eerste uren na de verdwijning had de politie alerter moeten zijn, erkennen ze tegenover de Volkskrant. Een cold case-onderzoek uit 2011 levert niets op en ook de tips die een uitzending van Opsporing Verzocht in januari 2011 oplevert, lopen dood.

Hoewel er geen sluitend bewijs tegen hem is, wijst alles naar Lisette’s vriend Dinand

Wat er nu werkelijk is gebeurd met Lisette Vroege, is ruim een kwart eeuw later nog steeds een raadsel. Wie de weinige feiten op een rij zet, kan bijna niet anders dan geloven dat ze vrijwillig met iemand mee is gegaan. Ze was een jonge, gezonde vrouw en dus prima in staat zich te verzetten. Dat zou door de buren gezien of gehoord moeten zijn. Bovendien zijn er geen sporen van een handgemeen of ander geweld in of rond haar huis gevonden. Van vriend Dinand werd gezegd dat hij jaloers uit de hoek kon komen, hij had een sleutel van haar huis en met hem zou ze in alle vertrouwen mee zijn gegaan. Had hij haar gesprek met de makelaar die avond op de tennisclub verkeerd opgevat en is hij daardoor doorgeslagen? Het is vreemd dat hij al na een half uur de politie belde en zijn reacties tegenover de media, waaronder een verslaggever van Tros Vermist, waren ronduit agressief. Zo schreef een journalist van de Volkskrant dat hij tijdens hun gesprek ‘om hem heen danste als een neurotische bokser’.

Geen sluitend bewijs

Opmerkelijk is ook de grote mate waarop Dinand al die jaren uit de wind werd gehouden. Hoewel er voor zover bekend geen enkel sluitend bewijs tegen hem is, wijst alles naar hem, terwijl elk ander scenario al gauw vastloopt. Alleen hij had een sleutel van haar woning, het feit dat haar schoen los werd gevonden wijst erop dat ze binnen is geweest, terwijl drie getuigen haar alleen thuis hebben zien komen. En wie belt er na een half uur al de politie wanneer een 27-jarige vrouw niet thuis blijkt? Indien hij onschuldig is, zou Dinand als vriend van het slachtoffer zelf ook slachtoffer zijn. In plaats daarvan verdwijnt hij volledig van de radar. Iedereen weet dat Michael P. Panhuis heet, Jos de G. De Graaf en Jos B. Brech, maar van Dinand weten we nagenoeg niets. Zelfs de spelling van zijn voornaam wisselt, wat hem nog moeilijker te vinden maakt.

Onder IJshal begaven

Wie het ook was, de dader heeft Lisette Vroege meesterlijk laten verdwijnen. Gezien de vindplaats van de schoen en het racket is het niet ondenkbaar dat haar resten onder een dikke laag beton en ijs liggen. In 1992 was de bouw van IJshal Haarlem net begonnen en werd de betonnen fundering gegoten. Wellicht was de dader zo geslepen om haar in de bouwput te begraven, zodat de bouwvakkers de klus voor hem afmaakten en dan ligt Lisette Vroege tot de dag van vandaag onder het sportcomplex. En dan wordt ze misschien toch nog gevonden, ooit, wanneer de schaatshal tegen de vlakte gaat. Maar zelfs als dat gebeurt, is het maar de vraag of haar resten dan nog sporen vertonen die leiden naar de dader. Als die dan nog leeft.

Like me or shut up

15 mei 2019 door Frank Jacobs Reageer

Internet is a great stage for anyone to climb on. The new democraty is a blessing, but it has a dark side. Self-announced stars are begging for comments, but are uncapable of dealing with it.

It’s business as usual on YouTube: teenage girls in their parential bedroom, dressed up like russian prostitutes, begging for likes. Occasionally one of them breaks through and turns into exactly the kind of person that pushes the weak underdogs into sorrow by influencing them: fill your lips, botox your eyelids; be like me. And buy my sponsor’s mascara. Like me like I love myself.

It has become business as usual on YouTube: young girls dressed up like russian prostitutes in their parantial bedroom, begging for likes. Ocasionally one of them breaks through and turns out to be just like all those bags of bones from the catwalk, influencing weak teenagers to do like they do: fill your lips, botox your eyebrows, be like me. Buy my advertiser’s mascara. And like me like I love myself.

The fine art of writing is suffering from devaluation, too. As a fanatical reader and professional journalist, I am convinced there have to be quite some undiscovered authors out there. I started to visit some facebookgroups where these people are supposed to hang around and support each other, only to discover that writing talent and self reflection are qualities that usually leave the room hand in hand.

‘You are obviously not here to make new friends’

Every now and then I bump into something with potential quality, but those texts disappear quickly under new postings by people who are on the edge of publishing their first bestseller, previewing bits of it, asking the others how they like what they read. Some time ago, I started answering some of them, avoiding the very worst. I drafted some of these fragments by removing the spelling mistakes and reconstructing the worst sentences.

You won’t believe the amount of abuse that came over me. ‘You are obviously not here to make new friends’, someone wrote back (actually true). ‘If you don’t like it, why read it?’. ‘Who is that arrogant motherf*cker?’ In shock, I scrolled through the reactions. After a while, it occurred to me that under all these self called bestseller-writers I was the only one to ever react. No reactions, no likes whatsoever.

Neither of these about to break through bestseller-writers are open for constructive critisism or advice, I learned. No way they can deal with that. They ask for comments, but they wish for confirmation. Confirmation of exactly what they bear so badly: writing talent. Read me and like me, or else close your mouth.

Like me or shut up.

Social influencers: clowns of the Internet

15 mei 2019 door Frank Jacobs Reageer

The hospitality lounge opens its doors. A dozen girls enter the room. Most of them wearing a Picasso-cap or some rediculous, but probably trendy hat over their duckfaces. Some are wearing fur coats, they all look like they are desperate to defecate. Or else, they might think of themselves as extremely important. The lady by my side pokes me, nodding at this circus: “A fortune on handbags is entering”, she grins. Here are the social influencers.

We’re at the press launch of a new car, meet the social influencers. We, the conventional press, are paid by our audience for our professional review on the new car. These clowns get paid by the manufacturer to attend the event. I must admid, their graft is well hidden: whilst their host is proudly explaining his latest product, all they care about is their product placed smartphones. Decency is more expensive.

Instagram and YouTube

I have been in this business for almost a quarter of a century. It strikes me that a branche that used to be as pregressive as whitchhunters, completely turns around. Recently I went to the press launch of a new model of a brand that is mainly bought by elderies. In our company, there was a girl with an Instagram-account, but without a drivers licence. Her boyfriend was on the same trip, since he had a YouTube-account. In the end, ther lady posted ten photographs on het Instagram-account. Nine of them showing the hotel and one showing the car. Hashtag the brand. Unfortunately spelled wrong. That’s what you payed two plane tickets, a hotel room and catering for.

Pathetic

Social influencers. It rather pathetic that so many young people seem to need them to tell what tot like. An entire generation, unable to decide for themselves. Every generation has its losers, but if it comes to the number of followers these influencers claim, this generation is completely retarded.

Duckfaced girls

I understand that selling lipgloss or sanitary pads can be helped by social influencers. Their audience just had their first menstrual flow and are dying to appear on Tinder like a russian callgirl. But they are years away from buying their first car. Car brand seem not to realise that. Just like they don’t know that followers are for sale. A dutch importer of a main stream branche is told by its manufacturer to spend 80 percent of its PR-budget on duckfaced girls. A premium brand considers to stop delivering test cars to motoring magazines because they are too critical. They prefer vloggers and social influencers to review their cars. They don’t have a clue, but say exactly as they are told, to a price.

Pay peanuts, get monkeys

In the end, it is all about market mechanism. Readers refuse to pay for content, but those who make content, still have a mortgage and shoppings to pay for. Thus, producers start paying for their content and audience have to cope with journalists telling them what the manufacturers tell them what to tell.

You pay peanuts, you get monkeys. Or girls with duckfaces. I truly hope that their advice will help you to decide on which new car you will spend your next 40 grand.

Wannabe-journalisten

25 maart 2019 door Frank Jacobs Reageer

De liberalisering van de mediawereld opent deuren voor talenten die zonder de juiste connecties wellicht nooit waren ontloken. Maar de vele zelfbenoemde journalisten, uitgevers en mediamensen kunnen ook aardig wat horizonvervuiling in het medialandschap veroorzaken.

Jantien (*) is een alleenstaande moeder met vier kinderen van vijf vaders. In de garagebox van haar woning drijft ze een praktijk waar ze haar patiënten onderdompelt in de wereld van ‘reconnective healing’. Niemand kan uitleggen wat dat is en zelfs Jantien komt waarschijnlijk niet veel verder dan haar uurtarief toelichten, maar wie googelt stuit op termen als ‘energiebanen’ en ‘heilzame frequenties’. Koeienpoep waar je amper klanten mee trekt, dus vermoed ik dat de enigen die haar studio nog wel eens betreden vrienden zijn die een vriendentarief betalen, en mannen die vooral onder de indruk zijn van de energiebanen van Jantiens zorgvuldig gekozen decolleté.

Jantien heeft een vriendin, een echte ‘best friends forever’. Ze heet Wendy (*) en is een levensgenieter. Haar man Freek (*) bekleedde lange tijd een toppositie bij een grote overheidsinstantie. Een echte man-man, met geld, macht en aanzien. Het type dat het liefst rondrijdt in een BMW X-zoveel. Mat-zwart, al is daar de glans ook allang vanaf. Hij regelde dure feestjes met dure drankjes, etentjes en artiesten voor zijn vrienden, uiteraard in restaurants van vrienden, die daar allesbehalve vriendelijke facturen voor mochten schrijven. Wendy ging mee op snoepreisjes die als zakelijk werden voorgewend. Haar man liet exquise wijnen voor Wendy bezorgen, tientallen flessen tegelijk. Een heerlijk jet set-leventje, en dat alles natuurlijk op rekening van de nietsvermoedende overheidsinstantie. Voor bff Jantien regelde Freek een baantje als copywriter bij de overheidsinstantie. Het enige dat Jantien foutloos kon schrijven, waren de facturen. Maar ach, Freek was de baas, dus niemand maalde erom.

Om te voorkomen dat Wendy zich tussen de cocktailparty’s en Caraïbische reisjes door zou gaan vervelen, kreeg ze van Freek de licentie van een ‘tijdschrift’. Zo’n titel die alleen als pdf verschijnt en begint met het kengetal van de stad, met artikelen over nagelverzorging, gelardeerd met advertenties van de plaatselijke (en bevriende) nagelsalons. En columns (of, zoals Wendy dat noemt, ‘kolommen’) van Jantien, waarin ze schreef hoe blij ze was met Wendy als vriendin.

Al gauw stapelden de beschuldigingen zich op: Dirk zou afspraken niet nakomen, schulden opbouwen en naar zijn omroep keek niemand

Geen hond die het allemaal las, maar zo lang Wendy Jantien complimentjes gaf en Jantien Wendy op de gevulde schouders klopte, was het allemaal net echt. En het werd nog echter, want een van hun vrienden was Dirk (*). Hij werkte in het verleden diverse sportverenigingen de afgrond in, maar had nu een zendmachtiging verworven voor een lokale omroep. Plus de bijbehorende anderhalve ton gemeentesubsidie. Dirk wist een heel leger aan chronisch werklozen met journalistieke dromen voor zijn karretje te spannen, waarmee hij bevriende initiatieven, zoals het pdf’je van Wendy, tot grote hoogte zou schieten. Wendy mocht zelfs een programma gaan presenteren bij de lokale omroep. Helaas, al gauw stapelden de beschuldigingen aan Dirks adres zich op. Hij zou afspraken niet nakomen, schulden opbouwen, en zijn omroep?.. daar keek natuurlijk geen hond naar. Toen zelfs zijn naasten zich tegen hem keerden, trok Dirk zich snel terug. Maar niet voordat hij een nominaal waardeloze website uit zijn eigen portfolio voor een absurd hoog bedrag aan zijn stervende omroep had verkocht. Met veertigduizend euro gemeentegeld als appeltje voor de dorst verdween Dirk van het toneel, tientallen teleurgestelde wannabe-Van Nieuwkerkjes achterlatend.

Dat was een truc waar laaielichter Freek nog wat van had kunnen leren, want die viel rond dezelfde tijd door de mand. Zijn jarenlange zelfverrijking op kosten van de belastingbetaler kwam aan het licht en strafvervolging dreigde. Oplettende facebookvrienden hadden dat kunnen zien aankomen, want daags voordat Freeks kleverige vingers landelijk nieuws werden, verruilde Wendy op social media haar aangetrouwde achternaam voor haar meisjesnaam. Het mocht niet baten: ook Wendy werd als verdachte aangemerkt.

Al is ze dan niet schuldig aan Freeks fraudezaken, Jantien is hard getroffen door diens val. Haar lucratieve baantje als copywriter voor de overheidsinstantie verdween samen met Freeks aanstelling daar en datzelfde gold voor Wendy’s magazine. Maar bij de pakken neerzitten is niets voor Jantien. Ze nam de pen ter hand en schreef een boek. Daarin vertelt ze hoe je in jezelf kunt geloven. Ik geloofde daarin, want iemand die zoals zij in een make believe-wereld leeft, moet wel een expert zijn in geloven. Gretig wierp ik mij dan ook op haar boek, dat ze via alle mogelijke sociale media aan de man probeert te brengen.

De taalfouten spetteren van de pagina’s, zelfs de eerste zin van de flaptekst bevat al een grammaticale blunder

Des te groter was mijn teleurstelling. Jantien gelooft duidelijk meer in zichzelf dan in eindredactie. De taalfouten spetteren van de pagina’s, zelfs de eerste zin van de flaptekst bevat al een grammaticale blunder. Jantiens boek kost meer dan een professioneel uitgegeven werk, maar dat zit in elk geval niet in de redactie. Maar wat maakt het ook uit. Wendy heeft inmiddels een nieuwe kengetal-titel opgezet en je raadt het al: Jantien schrijft de ‘kolom’. Haar boeken uit eigen doos kan ze onder de lezeressen verloten en inmiddels, zo schrijft ze op Facebook, borrelt het tweede boek al weer in haar hoofd.

Dirk de omroepbaas, Wendy de bladenmaker, Jantien de schrijver, om maar te zwijgen over influencers: we kunnen er lacherig over doen, maar speelden wij niet ooit allemaal cowboy en indiaantje? Sommige kinderen worden echter nooit volwassen, en misschien is dat maar goed ook. Het geeft de wereld, die van de lokale media in elk geval, kleur. Jammer alleen dat sommige cowboys in dat kinderspel er met een echte poet vandoor weten te gaan.

* Om de personen in deze column niet in diskrediet te brengen heb ik ze fictieve namen gegeven.